Qarshi davlat universiteti musiqa kafedrasi

I-chorak: 

“Xalq musiqasining mahalliy uslublari”. 

II-chorak: 

“Maqomlar haqida tushuncha”.

 

III-chorak: 

“O’zbek musiqasi san’atining jahon musiqasi san’atida tutgan o’rni”.

 

IV-chorak:

 “O’zbekistonning musiqiy madaniyati”. 

O’rganiladigan asarlar badiiy va g’oyaviy yaxlit taassurot qoldirish uchun ularni ma’lum 

mavzu asosida o’rganish maqsadga muvofiqdir. Bunday mavzular bir yoki bir necha dars asosida 

musiqa  qonuniyatlarini  ijrochilik  turlari  va  uning  ifoda  vositasi  bo’lgan  ma’lum  mazmun  bilan 

bog’lanishi  mumkin.  Masalan:  “Lad  nima?”,  “Mahalliy  musiqa  uslublari”,  “Maqom”,  “Katta 

ashula  janri”,  “Shashmaqom”  shular  jumlasidandir.  O’qituvchi  tanlagan  musiqa  asarlarini 

muayyan  tartibga  solgan  holda,  o’quvchilarni  mutatsiya  davrida  ovoziga  ziyon  yetkazmasligi 

uchun  ularni  ovoz  diapazoni,  ishtiyoq  va  zavqi,  musiqa  va  ashula  sohasidagi  tayyorgarligi 

e’tiborga olinishi lozim. O’quvchilarga musiqiy tarbiya berishning negizi xorda ashula aytishdir. 

Ashula  aytganda  ovozni  parvarish  qilish  va  maxsus  vokal-xor  mashqlari,  ya’ni  uchtovushligi, 

past  bosqich  yoki  yuqori  bosqichdagi  tovushlar    orasida  kvinta  yoki  otava  miqyosidagi 

qismlarida  jo’rsiz  mashqlar,  qo’shiqlardan  parchalar  aytib  ovozni  sozlab  bir  maromga  solish 

katta  ahamiyatga  ega.  Musiq  tinglaganda  va  xor  bo’lib  kuylaganda,  musiqa  sohasidan  olingan  

barcha  nazariy  ma’lumotlarni  mashq  qilish  jarayonida  mustahkamlaydi.  Qo’shiq  o’rgatish 

jarayonida  o’qituvchi  asarni  ifodali  ijro  etib  asar  haqida  qiziqarli  obrazli  kirish  so’zi,  asarning 

janri  mazmuni  ifoda  vositalari  haqida  suhbatlar  o’tkazishi  muhim  rol  o’ynaydi.  7  yillik  o’qish 

davrida,  musiqa  sohasida  ish  olib  borish  natijasida,  o’quvchilar  musiqa  savodxonligiga  ega 

bo’lib,  musiqani  ongli  tahlil  qila  oladigan,  yirik  musiqa  asarlarini  radio  va  televedenie  orqali, 

musiqa  darslarida,  konsertlarda  mehr  bilan  tinglaydigan,  badiiy  havaskorlik  to’garaklarida 

ishtirok etadigan va musiqani chin dildan sevadigan insonlar bo’lib yetishadilar.  

Xulosa qilib shuni aytish lozimki, dasturda keltirilgan mavzular ularning tarkibidagi kuy 

va  qo’shiqlar  o’zining  rango-rang  musiqiy  ohangi  bilan  o’quvchilar  musiqani  tinglashga  va 

kuylashga  bo’lgan  qiziqishlarini  yanada  orttiradi.  Bularning  barchasi  o’quvchilarning  his-

tuyg’ularini  rivojlantirish  va  takomillashtirishda  asosiy  vosita  sifatida  xizmat  qiladi.  Ushbu 

jarayonda  o’rganish  yuzasidan    amalga  oshiriladigan  uslubiy  vositalar  haqida  biz 

tadqiqotimizning keyingi faslida to’xtalamiz. 

 

 

 

 

---

 

27