Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

Metallarning ishqorlar bilan ta’siri. Ishqorlar bilan faqat amfoter metallar ta’sir etadi. Bunday metallar qatoriga Bе, Zn, Al, Ge, Sn, Pb kabi metallar kiradi. Bu metallar ham kislotalar ham asoslar bilan reaksiyaga kirishadi.

Be+2HCl=BeCl₂ +H₂ Be+2NaOH=Na₂BeO₂+H₂

Be+2NaOH+2H₂O=Na₂[Be(OH)₄]+H₂

Zn+H₂SO₄=ZnSO₄+H₂ Zn+2NaOH+2H₂O=Na₂[Zn(OH)₄]+H₂

Pb+2NaOH+2H₂O=Na₂[Pb(OH)₄]+H₂; Pb+4NaOH+2H₂O=Na₄[Pb(OH)₆]+H₂

Ge, Sn, Al kabi metallar ham kislotalar va ham ishqorlar bilan ta’sirlashadi.

Metallar o‘zlaridan aktivligi kam bo‘lgan metallarni tuzlaridan siqib chiqaradi:

CuSO₄+Fe=FeSO₄+Cu

Hg(NO₃)₂+Cu=Cu(NO₃)₂+2Hg

2K[Ag(CN)₂]+Zn=K₂[Zn(CN)₄]+2Ag ;

FeSO₄+Mg=MgSO₄+Fe

Metallar asosidagi biogen elementlar. Birinchi, ikkinchi va uchinchi guruh s-elementlar makroelementlar (natriy, magniy, kaliy, kalsiy) jumlasiga kiradi. Metallardan litiy, stornsiy va alyuminiy fiziologik aktiv metallar jumlasidan hisoblanadi.

d-Elementlar orasida hayotiy muhim elementlardan: marganets, temir, rux, mis, kobalt hisoblanadi. Oxirgi paytlarda titan, xrom va vannadiyning fiziologik roli kattaligi aniqlandi. Molibden ko‘pgina oksidlanish-qaytarilish fermentlari tarkibiga kirishi topilgan.