Qarshi davlat universiteti ijtimoiy fanlar fakulteti

CHegaralanmagan sherikchilik 
(unlimited parnership). 
Bunda hamma zararlar, muammolar va xarajatlar 
sheriklar o‘rtasida taqsimlanadi. Albatta foyda ham. Bu asosan teng sherikchilik 
deb ataladi. Firmaning qarziga bo‘lgan qobiliyati sheriklar ma’lum haq olish 
uchun foyda bo‘lmagan holda ortishi mumkin. Sudning qoidalariga ko‘ra, 
huquqiy maqomi bo‘lmagan sheriklar o‘rtasida foyda taqsimlanishi shartmas. 
SHerikchilik uchun asosiy narsa bu shartnoma hisoblanadi. Bunda biznes 
faoliyati yo‘nalishlari kelishilgan hisoblanadi. YOzma shartnoma muhim emas, 
og‘zaki shartnoma ham ahamiyat kasb etadveradi. Misol uchun A. shaxs B shaxs 
2
O‘zbekiston Respublikasi Fuqarolik kodeksi, 24-modda- T.Adolat, 2009 yil 45-bet 
1
Tadbirkorlik huquqi(darslik). T.: TDYUU, 2015yik 70-71. 

---

25 
bilan sherikchilik shartnomasi tuzgan bo‘lsa, ular qonun oldida teng bo‘ladi. 
SHeriklarning mas’uliyati umumiy chegaralanmagan. Agar firma II BOB. 
Tadbirkorlik faoliyati sub’ektlari va ularning turlari qarzlarini to‘lay olmasa teng 
huquqli sheriklarda to‘lash majburiyati vujudga keladi. 
CHegaralangan 
sherikchilik (limited parnership). 
Biznes texnikasi sifatida chegaralanmagan 
sherikchilikni olish mumkin. Bir sherik to‘liq mas’uliyatga ega bo‘lganda, firma 
qarzini to‘lay olmasa, qolgan sheriklar mas’uliyati cheklab qo‘yilishi mumkin. Bu 
shuni anglatadiki, agar biznes qiyin vaziyatlarda qolsa, sheriklar o‘zlari kiritgay 
sarmoyani yo‘qotishi mumkin. Lekin, mas’uliyati cheklanmagan sherikning 
majburiyatlariga aralasha olmaydi. SHerikchilikning bunday turi, odatda ko‘p 
qo‘llanmaydi. Ular faqatgina kollegial investorlar uchun ishlatiladi. 
Mas’uliyati 
cheklangan sherikchilik (limited liability partnership - LLP). 
Bu oxirgi 
tashkil qilingan tadbirkorlik faoliyati turlaridan biridir. Ro‘yxatga o‘tkazuvchi 
sub]ekt tomonidan ro‘yxatga olinadi. Korxona mulkiga yuridik shaxs egalik 
qiladi ya’ni a’zolar. Korxona uning hamma qarzlari uchun o‘zi javobgar bo‘ladi, 
hech qanaqa a’zolar o‘rtasida shaxsiy javobgarlik bo‘lmaydi. Agarda korxona 
bankrot bo‘lsa, sheriklar qo‘ygan sarmoyasidan judo bo‘ladi, ammo korxona 
mulki bo‘yicha ularda hech qanaqa majburiyat bo‘lmaydi. SHeriklar sherikchilik 
shartnomasida bu haqida kelishib olishadi, ammo shunday kelishishga qonun 
majburlamaydi. SHunga qaramasdan, sherik tomonidan ikki yil mobaynida uning 
xatosi bilan korxona bankrot bo‘lsa, sud unga nisbatan majburiyat yuklashi 
mumkin. LLPning tajribasi hozirgi kungacha shuni ko‘rsatadiki, 2000-yildagi 
LLP akti advokatlar, buxgalterlar va boshqa mas’uliyatli shaxslar tomonida keng 
qo‘llanilgan. LLP 2000 Aktining hamma boblari va yo‘nalishlari hamda boshqa 
qoidalar 1985 yilgi Korxonalar to‘g‘risidagi qonunga (UK Companies Act 1985) 
asoslanadi. 2007 yil noyabrda hukumat 2006 yilgi Korxonalar to‘g‘risidagi 
qonunnig LLP qismiga alohida to‘xtalib o‘tdi. E’tiborlisi shuki, LLP o‘rta biznes 
qatlami uchun qo‘llaniladi, vaholanki u yirik kompaniyalar tomonida tashkil 

---

26 
topilishi lozim. Aniq bo‘lishicha, hozirda LLPning 2006 yilgi Korxonalar 
to‘g‘risida qonuning unga bog‘liq qismi yangilanish lozim. Qonunning bo‘limlari 
endilikda LLPga a’zo bo‘lmoqchi bo‘lgan shaxslar hamda ayni paytda 
a’zolarining o‘rtasida aniq muvozanatni yaratishi lozim.