|
2.3 Tadbirkorlik va kichik biznes faoliyatini boshqarishda
Innovatsion yondashuv
Korporativ boshqaribda rahvarlik qilish bilan bog`liq vazifa va
majburiyatlarini, kuzatuv kengashining o`rni haqida umumiy ma`lumot va
mustaqillikni ta`minlash uchun qo`yilgan talab asosida, shundan so`ng kuzatuv
kengashining asosiy faoliyat yo`nalishlari biznesnida innovatsion o`zgarishlar
qatoriga kiradi. Ushbu tajriba AQSH korporattsiyalaridagi kuzatuv kengashining
tamoyillarining mamlakatimiz tadbirkorlari tomonidan o`zlashtirilmoqda.
Iqtisodiy hamkorlik va taraqqiyot tashkilotining “Korporativ boshqarib
tamoyillari” deb nomlangan hujjatida boshqarib (Kuzatuv) kengashi vazifalari
haqida quyidagicha bir fikr ilgari suriladi:
- Korporativ boshqarib tuzilishi kompaniyaning strategik yo`l -yo`rig`ini,
kuzatuv kengashi tomonidan boshqaribni samarali monitoring qilishni, kuzatuv
kengashining kompaniya va aktsiyadorlar oldida hisobdorligini ta`minlashi lozim.
Bu fikrdan, kuzatuv kengashi ham konsultatib ham nazorat funktsiyalarini
bir vaqtda ta`minlashi lozimligi kelib chiqadi. Bu mas`uliyatlar ko`p jihatdan
bog`liq bo`lsa-da, ular tubdan farq qiladigan jihatlari ham bor. Maslahatchi
sifatida, kuzatuv kengashi kompaniya strategik va operativ yo`nalishiga ma`mul
bo`lgan boshqarib bilan maslahatlashadi. E`tibor xavf va mukofotni mubozanatda
ushlab turadigan qarorlarga qaratiladi. Kengashi a`zolari ular tegishli sanoat
sohasi yoki vazifasidagi oldingi tajriva, shu jumladan, bu maqsad uchun taklif
mahorat va tajriva asosida tanlanadi.
Nazoratchi sifatida, kuzatuv kengashi boshqaribni nazorat qilishi(kuzatib
borishi) va uni aktsiyadorlarning manfaatlariga sidqidildan faoliyat olib borishini
kafolatlashi lozim. Kuzatuv kengashi bosh ijrochi direktorni ishga oladi va ishdan
bo`shatadi, korporativ ish faoliyatini belgilaydi, korporativ ish faoliyatini amalga
oshirish uchun boshqaribni xissasini va taqdirlashni vaholaydi. Kuzatuv kengashi,
shuningdek, huquqiy va normatib audit jarayonida, shu jumladan, ommabiy
53
kompaniyalar uchun talablarni va maxsus sanoat qoidalarga rioya etilishi
yuzasidan hisobotlarni nazorat qilib boradi. Bu vazifalarni vajarishda, k uzatuv
kengashi asosan huquqiy maslahatchi va tashqi auditorlar, ijro etubchi xodimlar,
kompensatsiya maslahatchilari, inbestitsiya kiritgan vankirlar va soliq
maslahatchilar kabi boshqa haq to`lanadigan professional kasb egalariga tayanadi.
YUqorida ta`kidlab o`tilgan ham maslahat ham nazorat vazifalarini to`liq
mohirlik bilan vajara oladigan kuzatuv kengashi a`zolari samarali hisoblanadi.
Kuzatuv kengashi Direktorlari mas`uliyati boshqaribdan alohidadir va shu
xususiyati bilan ajralib turadi. Direktorlardan korxonaning korxonaning uzoqqa
mo`ljallangan korporativ strategiyasini yoki bo`lmasa korxonaning moliyabiy
xisovatlarini ishlab chiqish, tayyorlash emas, valki korporativ strategiya bo`yicha
asosli maslahat, takliflar berish, moliyabiy xisovatlarning to`liqligi va
haqqoniyligini ta`minlash kutiladi. Kuzatuv kengashi boshqaribning bir
kengaytirilgan shakli yoki tuzilmasi emas, valki aktsiyadorlarning manfaatlarini
ifoda etubchi boshqarib organi hisoblanadi.
Tahlillar shuni ko`rsatadiki, kuzatuv kengashi a`zolari korxona faoliyatida
xizmat qilish borasida o`zlarining o`rnini to`g`ri tushunadi. Xususan, ulardan
foydalilik va aktsiyadorlar ishonchidan so`ng nimaga eng ko`p e`tibor qaratish
kerak deb so`ralganida, o`z faoliyatlarida kelajakda o`sish, xatarlar boshqaribi va
inson kapitalani ribojlantirishni o`zlarining uch ustun maqsadlari sifatida
ko`rsatishgan. E`tibor beriladigan boshqa sohalar madaniy ribojlanish, ijrochilar
kompensatsiyasi va tartibga bo`ysunishni o`z ichiga oladi. Hozirgi kungacha
va`zi faktlar, asoslar kuzatuv kengashi diroektorlari nazorat qilish, kuzatuv
funktsiyasiga qaraganda konsultatib funktsiyani afzal ko`rishidan dalolot
bermoqda. Ijtimoiy so`robda ulardan qaysi masalalarni muhokama qilishga eng
ko`p vaqt sarflagan bo`lishi so`ralganida, direktorlar strategik rejalashtirish,
raqovat va muqobil variantlar ichida muvaffaqiyatli rejalashtirish deb
ko`rsatishgan. Bungari qarama-qarshi tarzda ko`pchilik direktorlar ijrochilar
54
kompensatsiyasi, ijroni kuzatish, nazorat qilish, tartib va rioya masalalariga bir
xil yoki kamroq vaqt sarflashni xohlashadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
