Qarshi davlat universiteti fizika-matematika fakulteti ’’astronomiya va optika kafedrasi’’ Toshquvatova Nuriya Abdiqayumovnaning



Download 0,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet8/19
Sana28.06.2021
Hajmi0,88 Mb.
#103984
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19
Bog'liq
axborotni optik uzatish usullari

 

 

  

1.1 – rasm.  Optik aloqa tizimining umumlashgan tuzilish sxemasi:  



1 – axborotlar manbai; 

2 – optik uzatgich va modulyator; 

3 – optik kanal; 

4 – optik qabul qilgich. 

Axborotlar  manbaidan  uzluksiz  yoki  raqamli  signallar  beriladi.  So‘ng 

signallar  yorug‘lik  oqimi-tashuvchi  chastotaning  elektromagnit  tebranishlarini 

modulyatsiyalaydi. 

So‘ng  yorug‘lik  nuri  ko‘rinishidagi  optik  signallar  uzatuvchi  muhit  -  optik 

kanal  orqali  tarqaladi.  Uzatuvchi  muhit  yuqorida  aytib  o‘tilgandek  ochiq  fazo, 

atmosfera, ya’ni ochiq  optik aloqa liniyasi yoki tolali optik aloqa liniyasi bo‘lishi 

 



 

 



 



11 

 

 



mumkin. 

Uzatilgan 

axborotlar 

optik 


qabul 

qilgich 


demodulyatorida 

demodulyatsiyalanadi.  Demodulyatorning  asosiy  elementi  optik  fotodetektor 

hisoblanadi[6].  

Optik  signal    tola    bo‘ylab    tarqalganda    so‘nadi    va    buziladi.  Optik  

signallarni    uzoq      masofalarga    uzatish      maqsadida    ma’lum  oraliqlarda  

signallarni    buzilish    darajasiga    qarab  regeneratorlar    yoki    kvant  optik 

kuchaytirgichlar    o‘rnatiladi.  Regenerator    kirishida  optik  signallar    elektr  

signaliga,  chiqishida  esa      elektr    signaldan  optik  signalga    aylantiriladi,  ya’ni  

regeneratorlarda elektr signallar  kuchaytiriladi, sozlanadi va  boshlang‘ich formasi 

tiklanadi.  Kvant  optik  kuchaytirgichlari    qo‘llanilganda    esa    so‘ngan    optik  

signallar elektr   signaliga  aylantirib   o‘tilmasdan   kuchaytiriladi. 

Intensivlik 

bo‘yicha 

modulyatsiyalangan 

optik 

signalni 



bevosita 

fotodetektorga berib, osongina uni boshlang‘ich signal ko‘rinishini saqlagan elektr 

signaliga  aylantirish  mumkin.  Optik  signallarni  qabul  qilishning  bu  usuli 

to‘g‘ridan-to‘g‘ri fotodetektorlash usuli deyiladi. 

Hozirgi  kunda    optik  aloqaning  oxirgi  qurilmalari  sifatida  raqamli  uzatish 

tizimlari  (RUT)dan  foydalanilmoqda.  Chunki  RUT  analog  uzatish    tizimlariga 

qaraganda  quyidagi  afzalliklarga  ega:  shovqinga  bardoshliligi,  yuqori  signalni 

uzatish  sifati  liniya  trakti  uzunligiga  kam  bog‘liq,  texnik  iqtisodiy  ko‘rsatkichlari 

yuqori  va  boshqalar.  Kanallari  chastota  bo‘yicha  bo‘lingan  analog  uzatish 

tizimlarining bir qancha kamchiliklari tufayli, ularning  optik aloqada qo‘llanilishi 

chegaralangan.  

       Qo‘llaniladigan  modulyatsiya  turiga  qarab  tolali  optik  aloqa  tizimlari  analog 

va raqamliga bo‘linadi. 

Analog  tolali  optik  aloqa  tizimlarida  modulyatsiyaning  analog  usullari: 

intensivlik bo‘yicha modulyatsiyalash, amplituda, chastota va faza modulyatsiyasi 

turlari qo‘llaniladi. Optik nurlanish manbalarining yuqori nochiziqliligi va analog 

uzatish  uchun  talab  etiladigan  shovqin  bardoshlilikni  ta’minlash  texnik 




12 

 

 



murakkabligi  sababli  analog  tolali  optik  aloqa    tizimlaridan  foydalanish 

chegaralangan.    Shunga  qaramay  bir  qator  sohalarda  qo‘llaniladi  (optik  kabelli 

televideniyeda, telemetriya, operativ va xizmat aloqa tizimlarida).  

Raqamli  tolali  optik  aloqa  tizimlarida  modulyatsiyalashning  diskret 

usullaridan  foydalaniladi  [9].  Bunda  signal  tashuvchining  biron-bir  parametri 

diskret  o‘zgaradi,  yani  boshlang‘ich  parametrning  qiymatlar  sohasi  kvantlash 

sathlariga  bo‘linadi,  har  bir  kvantlash  sathiga  mos  ravishda  aniq  diskret  signal 

qo‘yiladi.  

  Vazifasi va signallarni uzatish masofasiga ko‘ra tolali optik aloqa  tizimlari 

magistral,  mintaqaviy,  mahalliy-shahar  va  qishloq  aloqa  tizimlariga  bo‘linadi. 

Magistral  tolali  optik  aloqa    tizimlari  signallarni  1000  km  ga,  zona  tolali  optik 

aloqa  tizimlari signallarning 600 km ga uzatish, shahar tolali optik aloqa  tizimlari 

shahar telefon tarmog‘ini bog‘lovchi liniyalarini zichlashtirish uchun xizmat qiladi.  

Tolali  optik  aloqa  liniyalarini    quyidagi  zichlashtirish  usullari  mavjud:  vaqt 

bo‘yicha, chastota va spektr bo‘yicha. Bu usulda bir necha informatsion oqimlarni 

bitta  oqimga birlashtirish nazarda tutiladi. Birlashtirish elektrik signallar va optik 

signallar  darajasida  amalga  oshirilishi  mumkin  Vaqt  bo‘yicha  zichlashtirishning 

asosiy afzalligi bu optik tola o‘tkazish qobiliyatidan foydalanish koeffitsiyentining 

ortishi  va  to‘liq  optik  aloqa  tarmoqlarini  yaratish  imkoniyatining  mavjudligi 

hisoblanadi [7,23,24]. 

Chastota  bo‘yicha  zichlashtiriladigan  tolali  optik  aloqa  liniyalarida  turli 

axborot manbalarining boshlang‘ich signallariga aniq chastota oraliqlari ajratiladi. 

Bu holda guruhli liniya signallarini hosil qilish uchun yaqin joylashgan stabil optik 

tashuvchilar talab qilinadi. Biroq, ayniqsa yuqori tezlikli modulyatsiyalashda yarim 

o‘tkazgich  lazerlarning  nurlanish  liniyalarining  nostabilligi  qo‘shni  kanallarning 

ishchi  to‘lqin  uzunliklari  orasida  spektr  bo‘yicha  oraliqlarini  informatsion  signal 

oraliqlaridan  bir  necha  marta  oshib  ketishiga  olib  keladi.  Shuning  uchun  tolali 

optik  aloqada  spektral  yaqin  joylashgan  kanallarni  hosil  qilish  uchun  turli 




13 

 

 



manbalarning  turli  tashuvchilaridan  emas,  balki  optik  tashuvchilarni  surish 

yordamida bitta manbaning turli tashuvchilaridan foydalaniladi.  

Chastota  bo‘yicha  zichlashtirish  usulining  afzalligi  shundaki  ,  signallarni 

bunday  qabul  qilish  hisobiga  regeneratsiyalash  uchastkasi  uzunligi  200  km  gacha 

uzayadi va optik tolaning o‘tkazish qobiliyatidan foydalanish koeffitsiyenti ortadi. 

Optik  tolaning  o‘tkazish  qobiliyatidan  foydalanish  koeffitsiyentini  

oshirishning  istiqbolli  yo‘nalishlaridan  biri  spektr  bo‘yicha  (to‘lqin  bo‘yicha) 

zichlashtirishdir.  Bunda  har  xil  tezlikli  va  raqamli,  analog  turli  modulyatsiyali 

(telefon,  televideniye,  telemetriya,  EXM  boshqarish  signallari)  signallarni  uzatish 

imkoniyati kengayadi. Bu esa iqtisodni tejovchi ko‘p funksiyali aloqa  tizimlarini 

tashkil etishni ta’minlaydi[10]. 

Optik tolaning spektral o‘tkazish oralig’idan bir muncha to‘liq foydalanish bu 

usulning eng muhim afzalliklaridan biri hisoblanadi. Hozirgi kunda 0,8....1,8 mkm 

diapazon oralig‘i o‘rganilgan. Agarda spektral kanalning kengligi 10 nm ni tashkil 

etsa, u holda belgilangan diapazonda 100 tagacha spektral kanallarni joylashtirish 

mumkin. 


 

 



14 

 

 




Download 0,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   19




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish