Qarshi davlat universiteti fizika fakulteti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS
TA’LIM VAZIRLIGI
_{QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI
FIZIKA FAKULTETI
FIZIKA yо‘nalishi
IV-kurs 018-44-guruh talabalasi
Rayimov Nurbekning
Lazer fizikasi fanidan
,, Kvant kuchaytirgichlar”mavzusidagi}
KURS ISHI
Bajardi: Rayimov.N.
Qabul qildi: Umarova.S.

QARSHI-2022

Mavzu:Kvant kuchaytirgichlar.
Reja:
Kirish………………………………………………………………………….......3

1. Yorug’likning kvant tizim tomonidan yutilishi va nurlanishi ………………....5

2. Zarralarning bir energetik sathdan-ikkinchi energetik sathga spontan, nurlanishsiz va majburiy o’tishlari………………….…….……….…………….10

3. Invers bandlik hosil qilish usullari..…………………………………..…….....18

4. Kvant kuchaytirgichlar, optik kvant generatorlari va lazer rezonatorlari……...22

Xulosa……………………………………………………………………….......28

Foydalanilgan adabiyotlar…………………………………………………...... 29
Kirish
Invers joylashgan muhitda majburiy chiqish hisobiga yorug‘lik bosimibo‘lishi mumkinligini 1939 yilda fizik V.A.Fabrikant ko‘rsatib bergan. U gazdagi elektr razryadda invers joylashish yaratishni ham taklif qilgan.
1955 yilda bir vaqtda va bir-biridan mustaqil ravishda sobiq ittifoqda N.G.Basov va A.M.Proxorov, AQShda Ch.Tauns dunyoda birinchi invers joylashgan muhitda elektromagnit nurlanish kvantlari generatorini taklif qilishdi. Unda teskari bog‘lanishdan foydalanish natijasida majburiy nurlanish o‘ta monoxromatik nurlanishni generatsiyalashga olib keldi.
Lazerda nurlanish chizig‘ini toraytirishdan tashqari, nurning yoyilishini 10^-4 radiandan kichikroq, ya‘ni burchak sekundlari darajasida olishga erishiladi.
Ma‘lumki, yo‘nalgan ensiz yorug‘lik nurini amalda istalgan manbadan olish mumkin, Buning uchun yorug‘lik oqimi yo‘liga bir to‘g‘ri chiziqda joylashgan mayda teshikli bir necha ekran qo‘yish kerak. Faraz qilaylik, biz qizdirilgan qora jismni oldik va diafragmalar yordamida yorug‘lik nurini hosil qildik, prizma yoki boshqa spektral asbob vositasida undan spektrning eni lazer nurlanish spektrining eniga mos nurini ajratdik. Lazer nurlanish quvvatini, uning spektri enini va nurning burchak yoyilishini bilgan holda, Plank formulasi yordamida faraz qilinayotgan o‘sha qora jism temperaturasini hisoblash mumkin. Qora jismdan lazer nuriga ekvivalent yorug‘lik nuri manbai sifatida foydalaniladi. Bu hisob bizga ulkan raqamni beradi: qora jism temperaturasi o‘nlarcha milli on gradus bo‘lishi kerak ekan! Lazer nurining ajoyib xossasi - uning yuqori effektiv temperaturasi tadqiqotchilar oldida lazerdan foydalanmay turib, mutlaqo bajarish mumkin bo‘lmagan katta imkoniyatlarni ochadi. Hozirgi vaqtda turli-tuman muhitlar -gazlar, suyuqliklar, shishalar, kristallardagi lazerlar yaratilgan.Shuning uchun Lazerlarning ishlash prinsiplari va xossalarini, shuningdek, ularning zamonaviy elektronikada qo‘llanilishini chuqur tahlil qilish orqali ularning qo‘llanish samaradorligini oshirish dolzarb muammolardan biridir.