Qarshi davlat universiteti filologiya fakulteti

27- mavzu. Sodda gap

O‘zbek tilshunosligida sodda gapning organilishi. Sodda gap tasnifi masalasi. Sodda gapning lisoniy va nutqiy xususiyatlari. Sodda gap qolipi va uning turlari.

28- mavzu. Gap bo‘laklari nazariyasi

Gapning grammatik bo‘laklari. Bosh va ikkinchi darajali bo‘laklar tushunchasi. Gapning kommunikativ yoki aktual bo‘linishi. Tema-rema tushunchalari.

Sodda gapga markaz-qurshov tamoyili asosida yondashish. Markaz va uning qurshovi. Gap markazi. Gap va so‘z kengaytiruvchilari. Gap bo‘laklari. Gap bo‘laklarida darajalanish (kesim – ega – hol – to‘ldiruvchi – aniqlovchi).

Kesim va uning o‘zbek tilshunosligidagi tadqiqi. Kesim – gap markazi va uning uyushtiruvchisi. Kesimning turlari: mustaqil va nomustaqil kesim, sodda va murakkab kesim. Fe’l kesim va ism kesim. Fe’l kesim, unda kesimlik kategoriyasining voqelanish imkoniyatlari kengligi. Fe’l kesimning tuzilish turlari va ko‘rinishlari. Ism kesim, uning grammatik shakli, ifodalanishi. Bog‘lama, uning ko‘rinishlari. Ism kesim, unda kesimlik kategoriyasining voqelanish xususiyatlari. Fe’l kesimning tuzilish turlari va ko‘rinishlari.

Ega va uning o‘zbek tilshunosligidagi tadqiqi. Eganing gap qurilishidagi o‘rni. Egali va egasiz gaplar. Eganing ifodalanishi.