QARSHI – 2020 1-KO‘CHMA MASHG‘ULOT: Axborot-resurs markazi (kutubxona)ning axborot izlash tizimlarini yaratish ishlaridagi innovatsion jarayonlarni bibliografik, axborot, metodik, ilmiy-tadqiqot faoliyatiga joriy etilishini amalga oshirish. Foydalanuvchilarning axborot-kutubxona, bibliografiya xizmatlariga ehtiyojini aniqlash (4 soat kuchma mashg‘ulot) Ko‘chma mashg‘ulot o‘tkaish tartibi: Ko‘chma mashg‘ulot “ARM(kutubxona) ishini tashkil etish va boshqarishi” moduli doirasida, talab darajasidagi moddiy-texnika bazaga ega va ilmiyuslubiy jihatdan tajribali kutubxona xodimlari faoliyat kursatayotgan tuman maktab ARM da tashkil etiladi. Mashg‘ulot davomida Axborot-resurs markazi(kutubxona) raxbar va xodimlari kursi tinglovchilariga korporativ tarmoqda joylashtirilgan ―KARMAT-U‖ dasturining elektron katalogi to‘g‘risida, ARMAT tizimining ma’lumotlar bazalarining korporativ axborot- kutubxona tarmog‘ida masofadan turib birgalikda yaratilgan ma’lumotlar bazalaridan umumiy server orqali foydalanishga imkoniyat yaratilganligi to‘g‘risida ma’ruza va amaliyot tarzida tashkil etiladi.
Avtomatlashtirilgan axborot-kutubxona tizimlari tatbiq qilinyotgani kupchilikka ma’lum. Endilikda korporativ tarmoqda joylashtirilgan ―KARMAT-U‖ dasturining elektron katalogi to‘ldirilib, elektron katalogdagi bibliografik yozuvlarga botlangan to‘liq matnlar soni ma’lum bir darajaga yetgach, Respublikamiz OUYudagi har k,aysi ARMning foydalanuvchisi fak,at uzining ARMdan emas, balki istalgan OUYuning ARM fondlaridagi adabiyotlar to‘g‘risida ma’lumot olish hamda izlayotgan adabiyotning tuliq matni bilan ham tanishish imkoniyati paydo buladi. Yig‘ma elektron katalogga asoslangan korporativ elektron kutubxona yaratish va uni to‘liq ishga tushirish ancha sermashakdat va ko‘p xarajat talab etadigan ishlardan biri hisoblanadi. KARMAT-U tizimining dastlabki versiyasi 2004 yilda e’lon k,ilingan bo‘lib, hozirga qadar u ko‘plab axborotkutubxona muassasalarida joriy qilinmok,da. Axborot- kommunikatsiya texnologiyalarining rivojlanishi avtomatlashtirilgan axborot-kutubxona tizimlari rivojiga ham ta’sir ko‘rsatadi.Axborot-kutubxona muassasalarida yangi xizmat turlarining paydo bulishi yangi texnologiyalarni joriy etishni taqazo kiladi.
Ayni paytda KARMAT-U tizimining ma’lumotlar bazasi va ARMAT tizimining ma’lumotlar bazalari orasida tula moslik urnatilgan. ARMAT tizimi Web 2.0 texnologiyasiga asoslangan. Bu esa korporativ axborot- kutubxona tarmotida masofadan turib birgalikda yaratilgan ma’lumotlar bazalaridan umumiy server orkdpi foydalanishga imkoniyatyaratadi.
ARMAT dasturiga kiritilgan yangiliklardan yana biri bu kataloglashtirishda nashriyotlarning yitma elektron katalogidan foydalanishdir. Internet tarmotiga urnatilgan ARMAT dasturining ―Nashriyotlar yig‘ma elektron katalogi‖ ma’lumotlar bazasiga uz login va paroli bilan kirgan nashriyot xodimi chop qilishga muljallangan adabiyotlar to‘g‘risidagi 10 ga yak,in ma’lumotni va kitob muallifi tomonidan yozilgan annotatsiya matnini tegishli maydonlarga kiritadi. Shu usul bilan chop qilishga muljallangan adabiyotning dastlabki bibliografik tavsif elementlari elektron kataloglashtirish uchun tayyorlanadi. ARMAT dasturidan foydalanuvchilarning barchasi kataloglashtirishda mazkur bazadan foydalanish imkoniyatiga ega buladilar.
ARMAT dasturining foydalanuvchilarga muljallangan modulining tashqi kurinishi ham zamonaviy texnologiyalardan foydalanish xisobiga jiddiy uzgartirilgan. Bu yerda k,idirish va ayni paytda topilgan xujjatlarni ko‘rib chikish, ularga buyurtma berish, buyurtmaning bajarilishi tutrisida axborot olish imkoniyatlari yaratilgan. Misol uchun, dastlabki versiyada ―qidirish va ―natijalarni kurib chiqish turli darchalarda paydo bulishi biroz noqulaylik tug‘dirar edi.
Dasturning kataloglashtiruvchilarga muljallangan moduli x,am OUYU ARM xodimlari tomonidan berilgan taklif va istaklarni inobatga olgan xapda jiddiy qayta ishlandi. Bu yerda kataloglashtiruvchining ishini yengillatuvchi bir qator xizmatlar yangidan kiritildi. Masalan, KARMATU dasturida kiritilgan x,ar bir bibliografik yozuvni kataloglashtiruvchi kurib chikishi uchun u kamida 5-6 ta tugmachani bosishi kerak bular edi. ARMAT tizimida esa bu ishni sichqonchani bir marta chertish orkali bajarish mumkin. KARMAT-U va ARMAT dasturlarining texnologik jihatdan qiyosiy tahdili quyidagi jadvalda keltirilgan:
