Qarshi davlat universiteti amaliy matematika va informatika kafedrasi

Topshiriqlar:

1. Windows Media Player-dasturini ishga tushirish.

-Windows Media Player-dasturi har xil formatdagi multimedia dasturlarini o’ynash, CD-ROM dagi kompakt diskni eshitish, video yoki multfilimlar ko’rish uchun xizmat qiladi.

Bu dasturni ishga tushirish uchun bosh menyudan Programs- Accessories-Entertainment-Windows Media Player (Standartnie-Razvlecheniya Unveersalniy Progravatil Standartnie ) buyrug’ni ishga tushirish lozim. Dastur yuklangandan sung, kerakli fayil yuklanish lozim. Buning uchun ushbu dastur menyusidan File-Open (Fayl- Otkirit) buyrug’i tanlanadi. Natijada kuyidagi muloqat oynasi paydo bo’ladi.

Bu muloqat oynasiga Open satriga kerakli fayl manzili ko’rsatiladi Agar qayirda joylashganini bilmasak, Browse tusmasi bosiladi va fayl joylashgan papka ko’rsatiladi. Papkaning ichidan esa fayl nomi ustiga sichqon kursatkichi. Ko’yilib chap tugmasini yoki Open tugmasini bosish shart. Natijada fayl ishga tushadi.
1-rasm

Windows Media Player MP3-formatidagi faylni ijro etmoqda.

Agarda videoroliklarni ko’rmoqchi bo’lsak, ko’rinishi biroz o`zgaradi. Tasvirlarni aks ettirish uchun ekran ham paydo bo’ladi.

2. 
   Sound Recorder dasruri bilan ishlash.
   

-Sound Recorder dasturi sodda ovoz muxarririga ega. Ovozni yozish uchun kiritish ko’rilmasi (mikrofon, magnitofon, CD-ROM) ga bo’lishimiz lozim. Ovozni yozib olgandan sung yoki wav formatidagi faylni yuklagandan sung uni chalish mumkin. Bu dasurni ishga tushurish uchun bosh menyudan Programs- Accessories- Entertainment- Sound buyrug’ini ishga tushirish lozim.

2-rasm, Sound- Chimes, wav faylni chalmoqda

Dasturni ovozni baland qilish, pasaytirish, tezlatish yoki sekinlatish, exo kushish imkoniyatiga ega. Bulardan tashkari ovozni ma’lum bir qismidan nusxa olib, boshqa faylga ko’rsatilgan joyidan qo’yish mumkin. Agarda ikkita ovozni aralashtirish kerak bo’lsa, buni ham bajarish mumkin.

3. 
   CD-ROM qurilmasi orqali multimedia vositalrini ishlatish.
   

-CD-Rom rasmidagi katta hajmli uncha qimmat bo`lmagan xotira qurilmalarining mavjudligi tufayli electron kitoblarning paydo bo’lishi mumkin bo’ladi. (3 - rasm).


3 - rasm

Elektron kitob saxifalari displiy ekranda tasvirlanadigan yangi rusimdagi kitob. Boshqacha aytganda, bu axborot interaktuv tizimi foydalanuvchi uchun sahifama-sahifa tashkil etilgan axborotga kirishni ta’minlaydi.

Elektron kitoblarni turt sinfga; komusiy, axborot, o’qituvchi va imtixon oluvchilarga bo’lish mumkin.

Har bir ovoz kartasi, har bir multimedia dasturlari- MS Sound Sustem, Quick Time for Windows, Video for Windows, Multimedia Toolbook kabilarni o’rnatish kerak.

Multimedia dasturlari hozirgi paytda talim va kasbga tayyorlash soxasida nashiryot faoliyatida (elektron kitoblar) beznesni komp’yuterlashtirish uchun (reklama mijozlarga xizmat ko’rsatish ) axborot markazlarida (kutubxona muzey) va xakozolar.

Bilimarni chuqurlashtirishda, o’qish muddatini chuqirlashtirishda va bir o’qtuvchiga tinglovchilar sonini oshirishga imkon beruvchi komp’yuterlardan dars bero’vchi multimedia tizimlar aloxida o’rin egallaydi. Kompyuterda dars berish tizimli axborot izchil ravishda taqdim etiladigan videokassetadagi kurslarga qiyoslanganda kuchli tarmoq imkoniyatlarga ega va tinglovchilarga kiziqtirilgan mavzuga tug’ridan-tug’ri ulanishga imkon beradi.

4. 
   Windows Media Player xolat tugmalari bilan ishlash.
   

- Oyna sarlavhasiniung tomondan uchta (bazan qamroq ) tugmalar mavjud bilib, ular oyna xolatini uzgartirish uchun xizmat kiladi. Ularning kurinishi kuyidagiday 1-rasmda keltirilgan. Yoyish va normal xolga qaytarish tugmalarini bir-birini inkor kiladi, yani agar yoyish tugmasib mavjud bo’lsa normal xolga qaytarish tugmasi bo’lmaydi va teskarisi.

Yig’ish Yoyish Normal xolga qaytarish Yopish.

5. Windows Media Player oyna xolatlari bilan ishlash.

Oddiy oyna uch xil; normal, yoyilgan va yig’ilgan xolatlarda bo`lishi mumkin. Normal xolatdagi oyna ekranning bir qismini egallaydi va unda yoyish tugmasimavjud bo’ladi. Normal xolatdagi oynani ekranda kuchirish va ulchamlarni uzgartirish mumkin. Yoyilgan xolatda oyna ekranni tula egallaydi va unda normal xolatga qaytarish tugmasi mavjud bulishi mumkin. Tabiyki, yoyilgan oynani ekrandagi urni va ulchamlarini uzgartirib bo’lmaydi. Yig`ilgan oyna ekranda mavjud bo’lmaydi. Uni ekranda paydo qilish uchun topshiriklar panelidagi mos tugmani bosish kerak. Oyna yig’lishidan oldin qanday xolatda bo’lsa u shu xolatda ekranda paydo bo`ladi.

6. Multimedia vositalarga nimalar kiradi?

Ma’lumotlarni audio-(nutqli) va videokiritish va chiqarish qurilmalari; yuqori sifati tovushi (sound) va video-(video) platalar, videokamrash platalar (video grabber,) ular videomagintofondan yoki videokameradan tasvirini oladi. va uni SHK ga kiritadi. yuqori sifatlari kuchaytirgichli, tovush kolonkalari keng tarqalgan skanerlar (chunki ular kompyuterga bosma matinlarni va rasmlarni avtomatik kiritish imkonini beradi); yuqori sifatli printerlar va plotterlar.

Tovushli platalar (kartalar) bilan ishlash.

- Tovushli platalar (Sound Blaster) turli xil tovushli signallarni; musiqa, nutq, shovqin effektlarini yaratish, yo’zish va eshitish uchun ishlatiladi.

Tovushli yaratish rejimida plata xuddi musiqa asbobi kabi harakat qiladi. Tovushli plata yordamida yaratiladigan musiqa sintexlangan nusiqa deyiladi.

Tovushin eshitish rejimida Plata raqamli audeoplerga o’xshab, u xotiradan o’qilgan raqamli signallarni analogli tovushli signallarga o’zgartiradigan.

Tovushli yozish rejimda plata tovushli signalarni keyinchalik ularni kompyuter xotirasiga yozish uchun raqamlashni amalga oshiriladi. Funkcional jihatdan plata bir nechta modullarni o’z ishiga oladi;

*tovushni yozish va eshitish moduli;

*tovushli sintezlovchi modul;

*interfeyslar moduli;

Tovushni yozish va eshitish moduli tovushliraqamlash uchun uzluksizraqamli o’zgartirgichni (URO) teskari o’zgartirish uchun esa raqamli-uzliksiz o’zgartirgichni (RUO’) ishlatadi. Ikkala hollar ham tovush sifatiga o’zgartirgichlarning razryadliligi sezilarli ta’sir etiladi. Akustik tizimlar (kolonkalar) multimedia tizimining majburiy bo’lmagan, lekin borligi ma’qo’l bo’lgan tashkil etuvchisidir, ularni ishlatganda tovushli axborotni qabul qilish birmuncha yaxshilanadi.

Raqamlash qanday amalga oshiriladi?

- URO’da anologli tovushli singnal qatiy aniqlangan ketma-ket vaqt oraliqlari (diskretlash oraliqlar) orqali o’lchanadi, uning amplitudasining ulchangan qiymatlari daraja bo’yicha kvantlanadi (signalning yaqin yordam disktret quymatlari bilan almashtiriladi) va mos ikkilik kodlari bilan identifikasiyalanadi. URO’ning o’tkazish qobilliyati raqamli kodni o’zgartirishiga olib keladigan uzliksiz (analog) signalning eng kichik o’zgarishiga teng, ya’ni u o’zgartirgichning razruadliligi bilan aniqlanadi, negaki kodning razryadliligi bo’ladi va mos qanchalik yuqori bo’lsa, singnalning turlicha diskter qiymatlari shunchalik ko’p bo’ladi. Uzliksiz signal diskter amplitudasining kichik oraliklari ana shu kod bilan aks ettrish mumkin.

Shunday qilib, raqamlash sifati va mos ravishda raqamlangan audioaxborotning keyinchilik eshitirilishi boshqa sharoitlar bir xil bo’lganda o’zgartirish razriyadliligiga va diskterlash chostatasiga bo’g’liqdir;

*o’zgartirish razriyadliligi signalning dinamik diapazomini aniqlaydi;

*diskterlash chastotasi tovushi signal chostatalari diapazoning yuqori chegarasini aniqlaydi.

Raqamlangan signal (uning ikki kodi) mashina xotirasiga yoziladi. Raqamlangan tovushni eshitishga (tanlashda ) RUO’ ikkilik kodlari ularning mos signallaring diskter qiymatlari bilan keyin ularni kuchaytirish va akustik orqali eshitirish uchun almashtiriladi.

O’zgartirgichlarning razriyadliligi (va mos ravishda tovushni platalarning ham) tirli xil bo’ladi eng ko’p tarqalgani 8 va 16 razriyadlisi. Obrazli atama, 8 razriyadli platalar o’rtacha kassetalari magnitafonlar uchun, 16 razriyadlilar esa ixcham-disklardagi audiotizmalar uchun xos bo’lgan eshitirish sifatini ta’minlaydi.

9. Videotexyaologiyani ta’minlovchi kompyuter vositalari bilan ishlash.

Videoaxborot bilan ishlash uchun funksional jihatdan rang-barang jixozlarga ega bo’lishi kerak.