Qарши-2007 Taqrizchilar: I f. n dots. Sh. Karimov

12-Mavzu. Motivlashtirish va ehtiyoj.
REJA:

12.1. Motivlashtirish va ehtiyoj.

12.2. Motivlashtirish modellari.

12.3. Motivlashtirish strategiyalari.

Tayanch so’z va iboralar: Motivatsiya. Motivlashtirish. Ehtiyojlar. Motivlashtirish modellari. Motivlashtirish strategiyasi. Motivlashtirish nazariyasi.
12.1. Motivlashtirish va ehtiyoj.

Ruscha-o’zbekcha lug’atda motivasiya tushunchasi biror ish yoki harakatning yuzaga kelishiga sababchi bo’lgan motivlar ,dalillar , isbotlar ,bahonalar ,vajlar yoki sabablar majmui ma’nosida talqin etiladi. Bu tushuncha bevosita inson omili bilan chambarchas bog’liqdir. Shu nuqtai nazardan:

Motivlashtirish –bu ruhiy omil bo’lib , shaxs faolligini manbai , sababi, dalili har xil turli ehtimollardadir. U xodimlarni jonli mehnat faoliyatiga rag’batlantiruvchi kuchli vositadir.

Boshqacha qilib aytganda motivlashtirish –bu kishilar faoliyatini ruhiy yo’llar bilan maqsadga muvofiq yo’naltirishdir. U muayyan ehtiyojni qondirish bilan bog’liq. Ehtiyoj esa sabablarda namoyon bo’ladi.

Inson tirik jon sifatida ovqat yeyish ,uxlash , dam olib o’z kuchini tiklash , o’zini issiq –soviqdan asrash ehtiyojlariga ega .Mazkur ehtiyojlar moddiy, ya’ni kiyim-kechak, oziq-ovqat ,turar joy va boshqalar shaklida ifoda etiladi.

Insonning moddiy ehtiyojlari bilan sotsial-ijtimoiy ehtiyojlari ham borki, bo’larga bilim olish , madaniy saviyasini oshirish , malaka , mahoratga ega bo’lish va sog’lom hayot kechirib , uzoq umr ko’rish kiradi.

Ehtiyoj cheksiz va turli-tumandir. Uni quyidagi belgilar bo’yicha guruhlash mumkin:

1.Ahamiyatga qarab.

2.Tabaqalanishga qarab.

3.Tarixiyligiga qarab.

4.Qoniqish darajasiga qarab.

5. Tarqalish darajasiga qarab.

6. Shakllawnishiga qarab.

7. Qaytalanishiga qarab.

8. Qo’llanilishiga qarab

9. Jamiyatning munosabatiga qarab.

10. Iste’mol qilish usuliga qarab.

11. Yoshi va daromadi darajasiga qarab.

Alohida shaxs va jamiyat nuqtai nazaridan ehtiyojlarni qutidagicha guruhlash mumkin.