Qaraqalpaqstannıń ruwxıy mádeniyatın oqıtıwda Berdaq shayırdıń «Shejire» shıǵarmasınıń áhmiyeti

KIRISIW 

 

Pitkeriw qániygelik  jumısınıń aktuallıǵı. 

Ǵárezsizlik  jılları  xalqımızdıń 

oy-pikirin,  ruwxıy  dúnyasın  dáwir  talaplarına    juwap    beretuǵın  jańa  jónelislerge 

baǵdarlaw,  ásirese  jas  áwladtı    jańa  mánawiy  ruwxta  tárbiyalaw  mámleketlik 

siyasat  dárejesine  kóterildi.    Házirgi    jaslardı  joqarı  mánawiy    ruwxta  

tárbiyalawdıń    nátiyjeli    túrleriniń  biri  -  bul    jaslar    sana-sezimine,    ruwxıy 

turmısına  kórkem   ádebiyat  jetiskenliklerin,  sonıń  ishinde  ótmish mádeniyatı 

hám  ádebiyatınıń  klassikalıq  úlgilerin  sińdiriw  bolıp  tabıladı. 

      Hámmemizge  málim,  ótmishti  úyrenbey  turıp  keleshekti  jaratıwġa    bolmaydı. 

Sebebi,  búginniñ  qadir-qımbatı,  áhmiyeti  hám  salmaġı  keshegi  kún  waqıyaları 

arqalı  ġana  tolıq  sáwlelenedi.  Haqıyqatında  da,  tariyxtan  keleshekke  xızmet 

qılatuġın  ámeliy  juwmaqlar  shıġarılmaġanınsha  hesh  bir  jámiyet  ilgerilep 

rawajlanbaydı. Jámiyettiñ alġa rawajlanıwı ushın óziniñ erkin pikirine iye bolgan, 

jámiyettiñ rawajlanıwı ushın bar bilim hám imkaniyatların iske sala alatuġın kámil 

insan tárbiyası tiykarġı orında turadı. Bunday insanlardı tárbiyalaw óz náwbetinde 

tariyx sabaqlarında ámelge asırıladı.  

2017-jıl  3-avgust  kúni  Jurtbasshımız  Shavkat  Mirziyoyev  Ózbekstan 

dóretiwshi  zıyalılar  wákilleri  menen  bolǵan  ushırasıwda  «Ádebiyat  hám  kórkem 

óner,  mádeniyattı  rawajlandırıw  xalqımız  mádeniy  álemin  kóteriwdiń  bekkem 

tırnaǵı»

1

  atlı  bayanatında  tarawdıń  jetiskenlikleri,  mashqala  hám  kemshiliklerge 

ayrıqsha  toqtalıp  ótti.  Prezidentimiz  bayanatında  «Biz  bir  nárseni  hesh  qashan 

esimizden  shıgarmawmız  kerek.  «Eger  «ǵalabalıq  mádeniyat»  qáwipi  shetten 

batıstan  kirip  keledi,  desek  qatelesemiz.  Bul  ózimizden  óz  aramızdan  da  shıǵıwı 

múmkin,  degen  pikirdi  ayrıqsha  aytıp  ótti.  Haqıyqatında  jámiyetimizde  áne 

usınday illetlerdiń aldın alıw perzentlerimiz sana sezimi «ǵalaba mádeniyat» asırap 

abaylauda  ádebiyattı tiykarǵı qural etip alıwımız maqsetke muwapıq.  

                                                 

1

 O’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2017  yilning  3  avgust  kuni   ijodkor  ziyolilari  vakillari  bilan  

bwlgan  uchrashuvdagi "Adabiyot  va  sanyat,  madaniyatni  rivojlantirish  —  xalqimiz  ma’naviy olamini  

yuksaltirishning  mustahkam  poydevoridir"  nomli  mayruzasi.// «Xalq so’zi», 2017 yil, 4 avgust. 

 

---

 

4 

XIX ásirdegi  qaraqalpaq  xalqınıń  ruwxıy  mádeniyatında Berdaq shayırdıń 

shıǵarmaları  ayrıqsha orınǵa iye.  Óytkeni,  Berdaq  Ǵarǵabay  ulı XIX  ásirdegi 

Qaraqalpaq    klassik    ádebiyatınıń  tiykarın  salıwshılardıń    biri.    Ol  pútkil  ómirin 

hám dóretiwshilik xızmetlerin birinshi náwbette qaraqalpaq xalqınıń, sonıń  menen 

birge  pútkil  insaniyattıń  baxıt-saadatı  ushın  gúreske  baǵıshladı.  Sol  sebepli  de 

Berdaq  shayırdı  óz  zamanınıń    xalqı  shın  júrekten  súydi  hám  húrmet  etti,  onıń 

shıǵarmaları  óz  dáwiriniń  tálim-tárbiya  quralı  bolıp  xızmet  atqardı  hám  olardan  

xalıq  estetikalıq  zawıq  aldı.    Onıń  ádebiyat  hám  kórkem  ónerdegi    usınday  

biybaha    xızmetlerin    hám    dóretiwshiligin    izertlegen    ataqlı    alım  

M.Nurmuxamedov:  «  A.S.Pushkin  —  rus  xalqı  ushın,    Shevchenko  —  ukrain 

xalqı,  Rustaveli  — gruzin xalqı,  Nawayı  — ózbek xalqı,  Abay — qazaq xalqı 

ushın,    Maqtumqulı  —  turkmen    xalqı    ushın    qanday    qádirli    bolsa,      Berdaq  

shayır      qaraqalpaq  xalqı  ushın  sonday  qádirli.    Berdaq  shayır    —  qaraqalpaq  

klassikalıq  ádebiyatnıń  shıńı »



   

dep  joqarı  bahalaǵan  edi.  Berdaq  shayırdıń  

bizge qaldırǵan  biybaha  miyrası  XIX ásirdegi jámiyetlik  tariyxtıń  bir bólimi, 

millet  mádeniyatınıń    tariyxı    bolıp    qalmastan,    ol    ótken    ásirdegi    qaraqalpaq  

xalqınıń úlken  bay  ájayıp tariyxın jazba esteligi bolıp ta qaldı.