Qaraqalpaqstan Respublikası Ministrler Keńesi Baslıǵınıń Jaslar siyasatı, sotsiallıq rawajlandırıw

2-bap. Kompleks basshısınıń wazıypaları hám funktsiyaları

 

7. Tómendegiler Kompleks bsshısınıń tiykarǵı wazıypaları bolıp tabıladı: 

a) Jaslar siyasatı tarawında: 

jaslar,  yaǵnıy otız jastan aspaǵan shaxslar,  atap aytqanda,  bilimlendiriwge qamtıp 

alınǵan jaslar,  jámlespegen jaslar,  jas qánigeler,  isbilermen jaslar,  jas fermerler,  jas 

shańaraqlardı hár tárepleme qollap-quwatlaw boyınsha ilajlardı ámelge asırıw; 

ulıwma bilim beriw mektepleriniń 9-klas pitkeriwshilerin kásipke baǵdarlaw hám olardı 

sońǵılıǵında orta arnawlı,  kásip-óner bilimlendiriw sistemasında oqıw menen tolıq qamtıp 

alıw,  kásip-óner kolledji pitkeriwshilerin jumısqa ornalastırıw boyınsha sistemalı 

jumıslardı shólkemlestiriw; 

akademiyalıq litseylerdiń jumıs nátiyjeliligin arttırıwǵa qaratılǵan komleksli ilajlardı 

ámelge asıradı,  sonıń ishinde,  olardı aymaqlar kesiminde optimal ornalastırıw,  talantlı 

jaslardı qamtıp alıw,  oqıw protsesiniń sapasın arttırıw; 

---

joqarı bilimlendiriw baǵdarları hám joqarı maǵlıwmatlı kadrlar tayarlaw kórsetkishleriniń 

aymaqlar boyınsha optimal bólistiriliwi boyınsha tiykarlanǵan usınıslar islep shıǵıw,  

pitkeriwshilerdiń tereń professional bilimge iye bolıwına qaratılǵan ilajlardı ámelge asırıw; 

bilimlendiriw sistemasınıń barlıq basqıshlarında oqıw protsesiniń sapasın,  oqıwshı 

studentlerdiń dawamlılıǵın támiyilew boyınsha anıq ilajlar kóriw hám qadaǵalaw,  bul 

baǵdarda bilimlendiriw mákemesiniń,  máhálleniń,  mámleketlik emes kommertsiyalıq 

emes shólkemlerdiń,  profilaktika inspektorları menen ata-analardıń óz-ara birge islesiw 

jumısların muwapıqlastırıw; 

xalıqtıń,  ásirese,  jaslardıń kitapqumarlıq mádeniyatın arttırıw,  milliy ádebiyatımızdıń 

hám jáhán ádebiyatınıń eń jaqsı úlgilerin keńnen úgit-násiyatlaw,  «ǵalabalıq 

mádeniyat»tıń kórinislerine qarsı ruwxıy profilaktikalıq jumıslarǵa basshılıq etiw; 

bilimlendiriw sistemasınıń barlıq basqıshlarında shet tillerge,  komp'yuter 

texnologiyalarınan hám internet resurslarınan paydalanıwdıń aldınǵı kónlikpelerine 

úyretiw boyınsha kompleksli ilajlardıń orınlanıwın qadaǵalaw; 

jaslardıń bos waqıtların mazmunlı shólkemlestiriw boyınsha olardıń pikir-usınısların 

inabatqa alǵan halda anıq hám mánzilli ilajlar baǵdarlamaların islep shıǵıw,  hár qıylı 

dógereklerge,  sonıń ishinde,  balalar muzıka hám kórkem óner,  balalar hám jas 

óspirimler sport mekteplerine qamtıp alıw jumısların sistemalı shólkemlestiriw; 

jaslardı joqarı ádep-ikramlılıq jaqtan tárbiyalaw,  olardı ideologiyalıq qáwip-qáterlerden 

qorǵaw hám jámiyette joqarı ruwxıylıq ortalıǵın qáliplestiriw baǵdarındaǵı jumıslarǵa 

basshılıq etiw; 

jaslardı erkin turmısqa tayarlaw,  xalıqtıń jámiyetlik belsendiligin artırıw,  jaslar tárbiyası 

máselelesinde jámiyetlik qadaǵalawdı shólkemlestiriw,  jámiyette tınıshlıqtı hám 

tatıwlıqtı támiyinlew tarawındaǵı  wazıypalardı nátiyjeli orınlawǵa baǵdarlanǵan ilajlardı 

ámelge asırıw; 

ata-analardıń pedagogikalıq mádeniyatın arttırıwǵa,  bárkamal áwlad tábiyasında 

«shańaraq-máhálle-bilimlendiriw mákemesi» jámiyetlik keńesi jumısların ámelge asırıwǵa 

basshılıq etiw; 

jámlespegen jaslardıń máplerin ámelge asırıwda qatnasatuǵın mámleketlik uyımlardıń,  

mákemelelerdiń hám mámleketlik emes kommertsiyalıq emes shólkemlerdiń jumısın 

muwapıqlastırıwǵa jáne jaslardıń jámiyetlik belsendiligin arttırıwǵa qaratılǵan tiykarǵı 

baǵdarlardı belgilew; 

---

jámlespegen jaslardıń mashqalaların anıqlaw hám sheshiw ushın olardıń talapların 

anıqlaw boyınsha monitoring alıp barıw hám bahalaw,  kásipke úyretiw,  jumısqa 

ornalastırıw,  sonıń ishinde,  kishi hám orta bizneske hám shańaraqlıq isbilermenlikke 

keńnen tartıwǵa,  huqıqbuzarlıq hám jınayatshılıqtıń aldın alıwǵa qaratılǵan ilajlardı 

belgilew; 

jas qánigelerdi jumısqa ornalastırıwdıń sistemalı monitoringin shólkemlestiriwge,  miynet 

bazarında olardıń básekige shıdamlılıǵın támiyinlewge qaratılǵan arnawlı 

baǵdarlamalardı islep shıǵıw hám onı ámeliyatqa engiziw,  jas kadrlardı tayarlaw,  qayta 

tayarlaw hám mamanlıǵın arttırıw boyınsha jumıslardı ámelge asırıw; 

jaslardıń isbilermenligin hám jas fermerlerdiń jumısın rawajlandırıw ushın qolaylı 

sharayatlar jaratıw,  jaslardıń isbilermenligin shólkemlestiriwge kómeklesiw,  jeńillikli 

kreditler beriw,  orın ajıratıw,  materiallıq hám texnikalıq qurallar menen támiyinlewge 

baylanıslı baǵdarlamalardı islep shıǵıw hám ámelge asırıw: 

jas shańaraqlardı ruwxıylıq hám materiallıq jaqtan qollap-quwatlaw,  olar ushın múnásip 

turaq jay hám sotsiallıq-turmıslıq sharayatlardı shólkemlestiriw boyınsha ilajlar 

sistemasın ámelge asırıw,  kem támiyinlengen jas shańaraqlarǵa nızam hújjetlerinde 

belgilengen tártipte materiallıq járdem beriw ilajların kóriw.

b) Sotsiallıq rawajlandırıw tarawında: 

xalıqqa sotsiallıq xızmet kórsetiwdiń dárejesin hám sapasın artırıw,  ómiri hám miynet 

jolı,  joqarı meditsinalıq járdem alıwdı,  mádeniy miyraslar menen tanısıwdı,  dene 

tárbiyası hám sport penen shuǵıllanıwdı,  dem alıwın shólkemlestiriw ushın qolaylı 

shólkemlestiriwshilik-huqıqıy hám sotsiallıq sharayatlardı jaratıw hám sapa jaǵınan jańa 

dárejege kóteriw boyınsha sistemalı jumıslardı ámelge asırıw; 

xalıqtıń sotsiallıq mútájlikleri menen talapların úyreniw tiykarında aymaqlarda sotsiallıq 

rawajlandırıw baǵdarlamaların islep shıǵıw hám orınlanıwın monitoring etiw; 

densawlıqtı saqlaw sistemasın reformalaw,  xalıqqa joqarı mamanlıqtaǵı meditsinalıq 

járdemdi kórsetiw,  densawlıqtı saqlaw mákemeleriniń materiallıq-texnikalıq bazasın 

bekkemlew,  olardı zamanagóy meditsinalıq ásbap-úskeneler menen támiyinlew hám 

kadrlardıń potentsialın arttırıw baǵdarında sistemalı jumıslardı ámelge asırıw; 

awıllıq shıpakerlik punktleriniń hám shańaraqlıq poliklinikalardıń jumıs nátiyjeliligin 

arttırıw,  hár bir insan hám pútkil shańaraq sheńberinde eń kóp ushıraytuǵın 

keselliklerdiń profilaktikasın hám emlew protsesin shólkemlestiriw,  shańaraqlardı 

---

patronaj sisteması menen tolıq qamtıp alıw,  xalıqtıń meditsinalıq mádeniyatın arttırıw,  

salamat turmıs tárizin,  sonıń ishinde,  salamat awqatlanıwdı úgit-násiyatlaw ilajların 

ámelge asırıw; 

xalıqtıń reproduktivlik samalamatlıǵın bekkemlew,  analardıń,  balalardıń hám jas 

óspirimlerdiń densawlıǵın qorǵaw,  tuwma hám násillik keselliklerdiń aldın alıw,  

rawajlanıw nuqsanı bolǵan balalardı meditsinalıq-sotsiallıq reabilitatsiyalaw sapasın 

arttırıw,  olardıń jámiyetlik turmısta tolıq qatnasıwı ushın zárúr sharayatlardı jaratıw; 

xalıqqa diagnoz qoyıwdıń zamanagóy usılların engiziw hám joqarı mamanlıqtaǵı 

qánegelestirilgen meditsinalıq járdemniń kólemin bunnan bılay da keńeytiw. Jáhán 

standartları dárejesindegi eń nátiyjeli,  qurmalı hám joqarı texnologiyalı usıllarǵa bolǵan 

xalıqtıń talabın qanaatlandırıwǵa baǵdarlanǵan ilajlardıń orınlanıwın támiyinlew; 

xalıqtı dári-dármaqlar menen támiyinlewdi bunnan bılay da jaqsılaw,  jergilikli 

óndirisshiler tárepinen islep shıǵarılǵan sapalı dári-dármaqlar hám meditsinalıq buyımlar 

menen támiynat dárejesin arttırıw,  jergilikli farmatsevtika sanaatına investitsiyalar 

kirgiziw ushın shet el jetekshi kompaniyaları menen investorların tartıw boyınsha ilajlardı 

ámelge asırıw; 

sport tarawında alıp barılıp atırǵan jumıslardıń kólemin bunnan bılay da keńeytiw,  

sporttıń ǵalabalıǵın arttırıw,  qızlar arasında sporttı rawajlandırıw,  barlıq aymaqlarda,  

ásirese,  eń alıs awıllarda xalıqaralıq talaplarǵa juwap beretuǵın materiallıq-texnikalıq 

bazaǵa iye eń zamanagóy sport ob'ektlerin qurıw; 

xalıqtıń turmıslıq mádeniyatın hám sapasın artırıwǵa qaratılǵan bilimlendiriw,  kewilli 

dem alıw,  bántlik,  turmıslıq xızmetler kórsetiw,  mádeniyat,  kórkem óner hám sport 

tarawları mákemelerinen paydalanıw kólemin keńeytiwge qaratılǵan kompleksli ilajlardı 

ámelge asırıw; 

mákan puqaralar jıyınları,  hayal-qızlar,  nuraniyler,  jaslar shólkemleri,  puqaralıq 

jámiyetleri institutları,  ǵalaba xabar qurallarınıń tınısh-tatıw turmısımızdı saqlawǵa hám 

bekkemlewge qaratılǵan wazıypalardıń orınlanıwın muwapıqlastırıw.

v) Ruwxıy-aǵartıwshılıq isler tarawında: 

xalıq arasında elimizde ámelge asırılıp atırǵan mámleketlik siyasattıń tiykarǵı 

baǵdarların,  keń kólemli reformalardıń mazmun-mánisin,  qabıl etilgen nızam hújjetler 

menen mámleketlik baǵdarlamalar áhmiyetiniń úgit-násiyatlanıwın shólkemlestiriw; 

xalıqtıń ruwxıylıq mashqalaları menen talapların úyrenip barıw tiykarında aymaqta 

---

ruwxıy ortalıq salamatlıǵın támiyinlew,  shólkemlestiriwshilik-huqıqıy usılına qaramay 

barlıq shólkemlerdiń ruwxıy-aǵartıwshılıq jumısın muwapıqlastırıw hám basshılıq etiw; 

xalıqtıń ruwxıy-ádep-ikramlılıq,  diniy-aǵartıwshılıq,  mádeniy dárejesin arttırıw hám onıń 

turaqlı túrde ósip atırǵan intellektual,  estetialıq hám mádeniy talapların  támiyinlew,  

ruwxıy-aǵartıwshılıq miyrastı,  úrp-ádetler menen qádriyatlardı saqlaw,  úgit-násiyatlaw 

jumıslarına basshılıq etiw; 

aymaqta salamat turmıs tárizin,  milletleraralıq tatıwlıqtı,  óz-ara miyrim-shápáát 

ortalıǵın bekkemlewge qaratılǵan ǵalabalıq ilajlardı támiyinlew hám shólkemlestiriw 

máselelelerin muwpıqlastırıw,  ilajlardıń maqsetli,  tártipli shólkemlestiriliwin hám 

tárbiyalıq nátiyjeliligin támiyinlew ilajların kóriw; 

aymaqta jınayatshılıqtıń hám huqıqbuzarlıqlardıń aldın alıw,  adamlardı sergeklikke hám 

abaylı bolıwǵa shaqırıw,  jaslarda jat ideyalarǵa qarsı ideologiyalıq immunitetti 

bekkemlew,  huqıqıy mádeniyattı arttırıw,  puqaralarda nızamǵa húrmet,  huqıqbuzarlıq 

jaǵdaylarına jol qoymaw sezimin kúsheytiwge qaratılǵan nátiyjeli úgit-násiyat sistemasın 

jolǵa qoyıw; 

xalıq arasında diniy ekstremizm,  terrorizm,  náshebentlik,  adam sawdası,  nızamsız 

migratsiya,  «ǵalabalıq mádeniyat» qáwipinen eskertiwge qaratılǵan profilaktikalıq 

aǵartıwshılıqqa,  tárbiyalıq ilajlarǵa basshılıq etiw; 

xalıq arasında miyrim-shápáát,  múriybet hám húrmet,  insap hám diyanat,  hújdanlılıq,  

awızbirshilik hám tatıwlıq,  pidayılıq,  watan súyiwshilik,  joqarı mártebelilik hám basqa 

da pazıyletlerdi úgit-násiyatlaw jáne ruwxıy-aǵartıwshılıq jumıslardı rawajlandırıwda 

máhálle institutınıń ornın hám rolin arttırıw baǵdarındaǵı jumıslarǵa basshılıq etiw; 

elimizde alıp barılıp atırǵan ruwxıy-aǵartıwshılıq jumıslar boyınsha siyasattıń maqset hám 

wazıypalarınan kelip shıǵıp,  aymaqta shólkemlestiriletuǵın ilajlardıń mazmunın,  

nátiyjeliligin talqılaw,  salalardıń sistemalı jumısın shólkemlestiriw.

8. Kompleks basshısı ózine júklengen wazıypalarǵa muwapıq: 

Ózbekstan Respublikası Prezidenti Apparatınıń tiyisli xızmetleri,  Ministrler Kabineti hám 

Qaraqalpaqstan Respublikası Joqarǵı Keńesi menen jaslar siyasatı,  sotsiallıq 

rawajlandırıw hám ruwxıy-aǵartıwshılıq isleri máseleleri  boyınsha óz-ara birge islesedi; 

Kompleks quramına kiretuǵın  shólkemlerdiń kadrların tańlaw; 

ornı-ornına qoyıw,  tayınlaw hám wazıypasınan azat etiw boyınsha kompleksli ilajlardı 

---

orınlawda respublikalıq hám oraylıq strukturalardıń basqarması menen birge islesedi.

Komplekske qaraslı basshı lawazımlarǵa ámeldegi hám perspektivalı kadrlar rezervin 

jetilistiriw boyınsha usınıslar kirgizedi. Rezervke kirgizilgen talabanlardı tayarlap barıw 

jumısların shólkemlestiredi.

Ministrler Keńesi Baslıǵı qararları menen  biylikleri joybarlarına kelisim ushın qol qoyadı.

Óz wákilligi sheńberinde Ózbekstan Respublikası hám Qaraqalpaqstan Respublikası 

húkimet uyımlarında Ministrler Keńesinen wákillik etedi.

Ministrler Keńesiniń jaslar siyasatı,  sotsiallıq rawajlandırıw hám ruwxıy-aǵartıwshılıq isler 

máseleleri boyınsha sekretariat baslıqların hám bas qánigelerin qayta tayarlaw,  olardıń 

mamanlıǵın arttırıw,  xoshametlew hám olarǵa qarata tártiplik jaza sharaların qollanıw 

haqqında Ministrler Kabinetiniń Baslıǵına usınıslar kirgizedi.

9. Ministrler Keńesiniń Baslıǵı hám Ministrler Keńesi Baslıǵınıń orınbasarı basshılıq 

etetuǵın komissiyalardıń (keńeslerdiń) jumısın,  sonday-aq,  olardıń qararlarınıń 

orınlanıwın shólkemlestiriw boyınsha qadaǵalawdı támiyinleydi.