Qaraqalpaqstan respublikаsí хаlíq bilimlendiriw ministrligi respublikаlíq oqíw-metodika orayí

---

1 
 
QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKАSÍ ХАLÍQ 
BILIMLENDIRIW MINISTRLIGI 
 
RESPUBLIKАLÍQ OQÍW-METODIKA ORAYÍ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
2020-2021-OQÍW JÍLÍNDA ULÍWMA ORTA BILIM BERIW 
MEKTEPLERINIŃ 9-KLASS OQÍWSHÍLАRÍ USHÍN 
JUWMAQLAWSHÍ QADAǴALAW IMTIXANÍN ÓTKERIW BOYÍNSHA 
QARAQALPAQ TILI PÁNINEN METODIKALÍQ USÍNÍS HÁM 
MАTЕRIАLLАR 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
NÓKIS-2021 

---

2 
Ulıwma orta bilim beriw mákemeleriniń 9 - klass oqıwshıları ushın 
juwmaqlawshı mámleketlik attestaciyasın ótkeriw boyınsha metodikalıq usınıs 
hám materiallardı pul islew maqsetinde kóbeytiw hám tarqatıw qadaǵan etiledi. 
Ulıwma orta bilim beriw mákemeleriniń metod birlespesinde basqıshlı qadaǵalaw 
imtixanları materiallarına 15-20% ózgeris kirgiziwge boladı.
 
 
Dúziwshi: 
 
Z.Ismaylova
 
– 
Respublikalıq oqıw-metodikalıq orayı metodisti. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

3 
 
QARAQALPAQ TILI 
9-KLASS 
Qaraqalpaq tili páninen oqıwshılardıń MBS da belgilengen bilim, kónlikpe, 
uqıplılıq hám kompetensiyalardıń elementleri qay dárejede qálipleskenligi, pikirin 
mazmunlı hám izbe-izlikte, qaraqalpaq tiliniń keń imkaniyatlarınan orınlı 
paydalanǵan halda anıq hám durıs bayan ete alıw uqıplılıǵı, pikir bildirip atırǵan 
tarawı boyınsha biliminiń keńligi hám tereńligi,teksttiń limalıq, stillik, sawatlılıq 
dárejesin anıqlaw maqsatinde, 9-klass pitkeriwshileri qaraqalpaq tili páninen 
juwmaqlawshı attestaciyada dóretiwshilik bayan jazadı. 
Bayan tekstleri 3 variantta tayarlanadı. Hárbir variantta bir tekst bolıp, hárbir 
tekst penen birge dóretiwshilik bayan jazıwdıń bir túri tiykarında tapsırma bеriledi. 
Bir oqıwshı 3 kоnvеrtten birewin tańlap aladı. Tańlap alınǵan kоnvеrttegi tekst 
teması taxtaǵa jazıp qoyıladı. Dóretiwshilik bayan ushın berilgen tapsırma da 
taxtaǵa jazıp qoyıladı. Muǵallim tárepinen (230-260 sózden ibarat bolǵan) 
dóretiwshilik bayan teksti awızeki formada eki (zárúr bolsa úsh) márte oqıp 
beriledi,oqıwshılar esitken tekst boyınsha bеrilgen tapsırma tiykarında 
dóretiwshilik bayan jazadı.
Dóretiwshilik bayan kólemi keminde 3,5- 4 bеt bolıwı lazım. 
Belgilengen waqıt 2 saat (120 minut) bolıp, 5 ballıq sistemada bahalanadı. 
Kórkemlew qurallarınan paydalanıp, bayan jazıwda oqıwshı tekst mazmunına 
baylanıstırıp, óz betinshe ayırım waqıya, hádiyselerdi bayanlawı tiyis.Baslap beriw 
jolı menen bayan jazıwda oqıwshı berilgen tekstti dawam etip, onı tolıqtırıwı 
kerek. Tekst bayanı mazmunınıń tereńliligi hám pikirdiń izbe-izliligi talap 
dárejesinde bolıwı menen birge sawatlı jazılıwı kerek.Sonday-aq bayan jumısı joba 
tiykarında jazılıwı lazım.Anıq dúzilgen joba bayan jumısınıń tereń mánili hám 
pikir izbe-izliginde temenıń tolıq ashıp beriliwin támiyinleydi. 
Dóretiwshilik bayan ushın eki baha (mazmunına hám sawatlılıǵına 5/5 túrinde 
qoyıladı. 

---

4