Qaraqalpaq tili mámleketlik til. Qaraqalpaq jazıwı hám onıń tariyxı Joba

8. Bolımsızlıq almasıqları. Qanday da bettiń, zattıń, onıń belgisiniń yamasa qubılıstıń aytılajaq pikirge, is-háreketke qatnasınıń joq ekenligin kórsetedi. Sonlıqtan da olar gápte kóbinese joq sózi menen yamasa bolımsız feyiller menen birge qollanıladı. Bolımsızlıq almasıǵına tómendegi sózler kiredı hesh (parsı sózi), dım, hasla, hesh kim, hesh qanday, hesh nárse, birde bir hám t.b.
Tapsırma. Almasıqlardı tawıp, olardıń qaysı sóz shaqabınıń ornına almasıp kelgenin, qanday sorawlarǵa juwap berip turǵanın hám qaysı aǵzanıń xızmetinde ekenin anıqlań.

Miyweler uwıljıp pisti. Qozılar soyıslıqqa jaraǵanday boldı. Olardı otarǵa bólip, qozılardı bir bólek, qoylardı bir bólek etip ayıra basladı. Erkekler bolsa kim birinshi bolıp qıslawǵa súrdew salatuǵını jóninde oylastı. Olardıń geyparaları bul jerden ketpesten burın jazdaǵı kelisim boyınsha orazquldıń úyine qaysı kúni, qay saatta mashina menen baratuǵının oǵan eskertti.

Hámme is kewildegidey bolıp ketse ne jaqsı. Jol kolxozdıń ústi menen tap keńseniń túbinen ótedi. Basqa jol joq. Kolxozda hárqanday isten xabar kútip júrgen miliciya boladı. Aǵash júklep kiyatırǵan mashinanı kózi shalıp ketse: «Aǵashtı qaydan alıp kiyatırsań, endi qayda aparmaqshısań?» -dep sorayma olar.

Bul pikirler orazquldıń jawırının juwlatıp jiberdi. Onıń barlıq nárselerge ... ǵázebi qaynap ketti. Seydaxmet bular menen birge tawdıń ústinde qaraǵay súyretetuǵının álbette bilgen edi. Esabın tawıp ketti de qaldı ... Ol endi bazar sawdasın pitkermegenshe kelmeydi. Eger Seydaxmet bolǵanda, orazqul mına ǵarrı ekewine buyrıqtı berip, ózi azap shekpes edi.

Jalǵız Mómin ǵarrıdan basqa qasında heshkim joq. Orazqul barǵan sayın qanı qaynap ashıwlanıp, ... meyli at óle me, ǵarrı óle me, ya júregi jarılıp, onıń ózi óle me, oǵan endi báribir edi. Demek, oǵan jaqpay ma basqalarǵa da sonday bolıwı kerek. Meyli oǵan salsa bul dúnya nege astan-kesten bolmaydı.

Orazqul heshnárseni oylamastan duwdı-sıydı tıńlamastan putanıń arası menen attı tikke túserlikke qaray jetelep kele berdi. Mómin onı toqtatıp úlgere almay qaldı. «Qayda baratırsań sen? Qayda? Toqtat» baqırǵanı sol bórene arqandı tawlawı menen putalardı japırıp, tómen qaray dumalap ketti (SH.A.).