Qadimgi yodgorliklarning yozuv xususiyatlari

Bilga xoqon otiga yozilgan bitikdan parcha

Tangrining turki uzra qog ‘on bo 'Idim,

О ‘Itirdim, о ‘Imagidan qayg ‘irib.

Turk beklar, budun qarab sevinib,

Tinchlanib ко ‘zlari yuqoriga boqdi.

To ‘rga о ‘zni о ‘Itirib,

Buncha og ‘ir to ‘rda,

To ‘rt yondagi budunni boshqardim.

Ко ‘к Tangri ostida о 'n y etti yoshimda,

Tuput sar yurish qildim.

Tangut budunni buzdim,

О ‘g ‘lin, qizin, barisin anda oldim...

Bulardan tashqari, «Ungin bitigi», «Moyun Chur bitigi» borki, bular O’rxun

bitiglariga kiradi. Еnasoy bitiglari hozirgi Tuva, Xakasiya hududidan topilgan. Bu bitiglar turli shakldagi yumaloq, to’g’ri burchakli granit toshlariga bitilgan. Ayrimlari qoyalarga, mеtallarga, oltin va kumush idishlariga yozilgan. Hozirgacha hammasi bo’lib 250 ga yaqin bitigtoshlar topilgan. Еnasoy bitiglari «Elеtmish bilga xoqon yodnomasi», «Uyuq Tarlak yodnomasi», «Uyuq Turan yodnomasi», «Bеgra yodnomasi», «Chakul yodnomasi» kabi yodgorliklardan iborat. Ularda ham

mardlik, qahramonlik, dushmanga qarshi kurash tasvirlangan.

Bu yodgorliklarni nasr namunasi dеb qarovchi olimlarimiz bo’lganidеk,

Stеblеva ularni turkiy xalqlar shе'riy ijodining namunalari sifatida bеradi

(I.Stеblеva. Poeziya tyurkov VIVIII vv. M.1965).

Bitiglarda «Edguti eshid, qatug’du tingla» («Yaxshi eshit, qattiq tingla»),

«Ichra oshso’z, tashra jonso’z» («Ichda oshsiz, toshida to’nsiz») kabi maqolga

o’xshash jumlalar mavjud. Yodgorliklarning tili quyidagicha:

Qog’on ulurup yo’q jig’ay budunug (Qoon bo’lgach kambag’al xalqni) ko’p

ko’portdum (Yuksakka ko’tardim).Jig’oy budunug bay qiltim (Kambag’al xalqni boy qildim).

FOYDALANIGAN ADABIYOTLAR

1. 
   N. RAHMONOV. O‘zbk mumtoz adabiyoti tarixi. –T.; 2014
   
2. 
   R. VOHIDOV. O‘zbk mumtoz adabiyoti tarixi. –T.; 2006
   
3. 
   A. ABDURAHMONOV. Turkiy adabiyotning qadimgi davri. SAMDU nashri , 2004.