Qabul qildi: Qobulova n

Axmad al Farg`oniy

Axmad al Farg`oniy

ⅠХ asrda yashab arab tilida etgan al Farg`oniy (taxmin. 798-865) zamonasining atoqli astronomi, matematigi va geografigi edi. Uning to`liq ismi Abulabbos Axmad ibn Muhammad Kasir al Farg`oniy. U xalifa Horun ar Rashid (986-809) topshirig`iga binoan Bog`dod yaqinida Raqoq nomli mavzeda rasadxona qurishga boshchilik qiladi. Rasadxona qoshida uning rahbarligida astronomiya maktabi tashkil etiladi.

Bu yerda Axmad Farg`oniyga zamondosh olimlar vа shogirdlari bilan faoliyat olib bordi. U Astronomiya asosi, Samoviy harakatlar va Yulduzlar haqidagi fan nomli asarlar yozdi. Uning o`z zamonasida Astronomiya asosi nomli asari astronomiya bilimining o`ziga hos aosi hisoblangan va u ХV asrda lotin tiliga tarjima qilingan. Bu asar bir necha asr davomida yevropa astronomlari uchun qo`llanma va dastur bo`lib xizmat qilgan.

Aristotel (Arastu) o`z zamonasining buyuk faylasuflaridan edi. Y Aleksandr Makadoniskiyning ustozi ham edi. Arastu faylasuf Suqrot huzurida 20 yilga yaqin ta`lim oldi. Aflotun vafot etgandan so`ng Aristotel uning ta`limotini rivojlantirdi. Uamalda inson duch keladigan muammolar bilan qiziqar edi. Aql qay tarzda ishlaydi Haqiqat qayerdayu yolg`on qayerdaligini qanday ajratish mumkin? Hokimiyatning qanday shakli afzalroq kabi savollar berardi. Arastu atrof-muhitni kuzatgan va dalil to`plagan holda bu savollarga javob izlardi. U har bir hodisa o`zining mantiqiy izohiga ega deb bilardi va tadqiqotlar hamda kuzatishladan hukm chiqaradigan olimlar qatorida edi.

Aristotel (Arastu) o`z zamonasining buyuk faylasuflaridan edi. Y Aleksandr Makadoniskiyning ustozi ham edi. Arastu faylasuf Suqrot huzurida 20 yilga yaqin ta`lim oldi. Aflotun vafot etgandan so`ng Aristotel uning ta`limotini rivojlantirdi. Uamalda inson duch keladigan muammolar bilan qiziqar edi. Aql qay tarzda ishlaydi Haqiqat qayerdayu yolg`on qayerdaligini qanday ajratish mumkin? Hokimiyatning qanday shakli afzalroq kabi savollar berardi. Arastu atrof-muhitni kuzatgan va dalil to`plagan holda bu savollarga javob izlardi. U har bir hodisa o`zining mantiqiy izohiga ega deb bilardi va tadqiqotlar hamda kuzatishladan hukm chiqaradigan olimlar qatorida edi.

Arastu o`z maktabiga asos soladi va uni Letseum deb nomlaydi. U har bir kishi yaxshi va foydali yashab o`tish imkoniyatini bilish yo`li bilan olamda o`z o`rnini egallashi mumkinligiga ishontirishga urinadi.

Guvohlik berishlaricha, Arastu astronomiya, fizika, zoologiya, poeziya, notiqlik san`ati, biologiya, mantiq, siyosat, boshqaruv, axloq odob ilmlari bo`yicha 400 ga yaqin asar yozgan. Arastu asarlarini butun jahondagi olmlar yuzlab yillar mobaynida o`qib o`rganishmoqda.