Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik Toshkent – 2011

Kichik tadbirkorlik sub’ektlariga:

• 
  yakka tartibdagi tadbirkorlar;
  
• 
  ishlab chiqarish tarmoqlarida band bo’lgan xodimlarning o’rtacha yillik soni ko’pi bilan 10 kishi, savdo, xizmat ko’rsatish va noishlab chiqarish sohasining boshqa tarmoqlarida — ko’pi bilan besh kishi bo’lgan mikrofirmalar;
  

sanoat sohasida band bo’lgan xodimlarining o’rtacha yillik soni ko’pi bilan qirq kishi, qurilish, qishloq xo’jaligi va boshqa ishlab chiqarish tarmoqlarida — ko’pi bilan yigirma kishi, fan, ilmiy xizmat ko’rsatish, chakana savdo va noishlab chiqarish soha sining boshqa sohalarida ko’pi bilan o’n kishi bo’lgan kichik korxonalar kiradi.
O’rta tadbirkorlik sub’ektlariga — xodimlarning o’rtacha yillik soni sanoatda — 100, qurilishda — 50, qishloq xo’jaligi, boshqa ishlab chiqarish tarmoqlari, ulgurji savdo, umumiy ovqatlanish tarmoqlarida — 30, chakana savdo, xizmat ko’rsatish sohasi va noishlab chiqarish sohasining boshqa tarmokdarida 20 kishidan ko’p bo’lmagan korxonalar kiradi.

3-BOB. PERSONALNI BOSHQARISH TIZIMI

3.1. Personalni boshqarish tamoyillari va uslublari

Personalni boshqarish quyidagi qoidalarga asoslanadi:

1. 
   Personalni rejalashtirishni korxonani rivojlantirish strategiyasi bilan uzviy aloqasini ta’minlash.
   
2. 
   Personal xarajatlarini miqdoriy baholash va uning ishlab chiqarish iqtisodiy ko’rsatkichlarigata’siri.
   
3. 
   Mehnat bozorida samarali ish olib borish uchun zarur kompensatsiyalarni anikdash.
   

Tamoyil (prinsip) — qaror qabul qilishda hisobga olinishi yoki amal qilinishi zarur bo’lgan ilmiy asos, qoida hisoblanadi. Personalga rahbarlik boshqaruv funktsiyasi sifatida boshqa barcha funktsiyalarni yagona birlikka birlashtirishi, muvofikdashtirishi, o’zaro bog’lashi, integratsiya qilishi kerak. Bunga personal bilan ishlash tamoyillarini amalga oshirish orqali erishiladi.
Rahbar personalni boshqarar ekan, o’ziga bo’ysunuvchilarga faqat buyruq berish bilan cheklanmasdan, ular kuch-g’ayratlarini aniq maqsadga yo’naltirib turishi, o’z salohiyatlarini namoyon eta olishlariga ko’maklashish atrofida maslakdoshlarini birlashtirishi, ya’ni personalga rahbarlik qilish tamoyillaridan foydalanabilishi zarur. Bu quyidagilarni o’z ichiga oladi:

• 
  har bir xodimga u bajaradigan ish uchun mas’uliyatni yuklash;
  
• 
  har bir xodim kimga bo’ysunishi va kimdan topshiriq olishini bilishi kerak;
  
• 
  personalni boshqarish maqsadi. Zamonaviy rahbarlik belgilangan maqsadga erishish uchun personal va ma’muriyat hamkorligini nazardatutadi;
  
• 
  rahbarning bevosita ishtiroki. Butun mehnat jamoasiga bosh bo’lgan birinchi rahbar yangiliklarni joriy etish, ishlab chiqarishni takomillashtirish va boshqa masalalarda shaxsan ishtirok etishi shart;
  
• 
  muvofiklik. Kadrlar siyosati ko’zlangan maqsadga, tegishli mezonlarga muvofiq bo’lishi kerak.
  

Turli bosqich (bo’g’in)lardan iborat bo’lgan boshqaruv tizimi boshqaruv turli bosqichlarini alohida rahbarlar yoki boshqaruv organ (apparat)lariga biriktirib qo’yilishini taqozo etadi.