Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Personalga ehtiyojni prognoz qilish.
Kelajakda personalga ehtiyojni 
hisoblash rejalashtirilgan ishlab chiqarish dasturi hamda kadrlar miqdor 
tarkibidagi o’zgarishlar (masalan, kadrlar qo’nimsizligi ko’rsatkichlari 
asosida) prognozidan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Ayni paytda, 
bunda ish vaqtining kutilayotgan o’zgarishlarini e’tiborga olish maqsadga 
muvofiqdir.
Personalga ehtiyoj taklif va talab bashoratlarini taqqoslash hamda 
kelajakda ish kuchiga taqchillikni yoki uning etish-masligini aniqlash yo’li 
bilan bashorat qilinadi. 
4.5- jadvalda 5 yil muddatga talab va taklif bashoratlarining 
taqqoslanishi ko’rsatilgan. Bu yollanishi kerak bo’lgan ishchilar sonini 
aniqlash imkonini beradi.
4.5-jadval
Personalni yollashga bo’lgan ehtiyojni prognoz qilish
1-yil
2-yil
3-yil
4-yil
5-yil
Talab
1. Yil boshida talab etiladigan son
120
140
140
120
150
2. Yil davomida talab prognozidagi 
o’zgarishlar
+20
yo’q
-20
yo’q
-30
3. Yil oxirida talab etiladi, jami (1+2) 
140
140
120
120
120
Taklif
4. Yil boshida mavjud bo’lgani
120
140
140
120
120
5. Korxoba ichida boshqa ishga 
o’tkazish hisobiga o’sish
5
5
-
-
-
6. Quyidagilar hisobiga qo’yotishlar:
- pensiyaga chiqish, 
- qo’nimsizlik, 
- tashqariga boshqa ishga o’tish;
- umuman yo’qotishlar
3
15
2
20
6
17
4
27
4
18
6
28
1
15
3
19
4
14
-
18
7. Yil oxirida mavjud bo’lganlar soni 
(4+5-6)
105
118
112
101
102
8. Yetishmaslik (e)
35(e)
22(e)
8(e)
19(e)
17(e)
9. Yil davomida ishga yollanganlar 
orasida yo’qotishlar
3
6
2
4
3
118

---

10. Yil davomidagi qo’shimcha ehtiyoj 
(8+9)
38
28
10
23
20
Bashoratning birinchi yili mehnatning yillik byudjeti vazifasini o’tab, 
har yili (agar talab tez o’zgaradigan bo’lsa yanada ertaroq) unga aniqlik 
kiritib turish mumkin bo’ladi. Ayrim hollarda personalga ehtiyojni uzoq 
muddatga (masalan, 5 yilga) bashorat qilish mumkin emas. Ba’zida esa 
tashkilot 1 yoki 2 yildan ko’proq muddatdagi o’zgarishlarni mo’ljallay 
olmasligi sababli uzoq muddatli bashoratga ehtiyoj ham bo’lmaydi.
Talab va taklif prognozlarini solishtirish qancha miqdorda personalni 
ishga yollash (yoki nechta ishchi kuchi ehtiyojdan ortiqligini) kerakligini 
aniklash imkonini beradi. Bu ma’lumotlar mehnat bo’yicha rejani ishlab 
chiqishga asos bo’ladi, o’qitish hajmi va dasturlariga, qisqartirilishi kerak 
bo’lgan shtatlarga aniqlik kiritadi.
Talab va taklif prognozlari bo’yicha katta hajmdagi ma’lumotlarni 
tahlil etish, kelajakda tashkilotdagi ishlarning ahvoli qanday bo’lishi 
to’g’risidagi taxminlarni baholash uchun inson resurslarini 
modellashtirishdan foydalanish tavsiya etiladi.