Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

kichik yoki o’rta
korxonalarga
bo’linadi.
Mulkchilikning barcha shakliga mansub korxonalar ixtiyoriylik asosida 
faoliyatni muvofiqlashtirish, o’z huquqlarini himoya qilishni ta’minlash, 
tegishli davlat idoralari va boshqa idoralarda, shuningdek, xalqaro 
tashkilotlarda umumiy manfaatlarni idora etish maqsadida xo’jalik 
uyushmalariga: konsernlarga, konsorsiumlarga hamda tarmoq tamoyillari, 
11
O’zbekiston Respublikasining korxonalar, ijara, davlat tasarrufidan chiqarish va xususiylashtirish, tadbirkorlik faoliyati 
erkinligining kafolatlari, auditorlik faoliyati to’g’risidagi qonuni T.: Adolat. – 2000. - B. 4.
43

---

hududiy yoki boshqa tamoyillar asosida o’zga birlashmalarga uyushishlari 
mumkin.
Korxona o’z nizomiga muvofiq boshqariladi. Korxona boshqaruv 
tuzilmasi, shakli va uslublarini mustaqil aniqlaydi, shtatlarini belgilaydi.
Mulkdor yoki xo’jalikni yuritish huquqi sub’ekti korxonani bevosita 
yoxud u vakolat bergan idoralar orqali boshqaradi. Ular bu huquqlarni 
korxona kengashiga yoki korxona nizomida ko’zda tutilgan hamda mulkdor 
va mehnat jamoasi manfaatlarini idora etadigan boshqa idoraga topshirishi 
mumkin.
Korxona rahbarini 
yollash (tayinlash, saylash) va bo’shatish korxona 
mol-mulki egasining huquqi bo’lib, bu huquqni u bevosita, shuningdek, o’zi 
vakolat bergan idoralar yoki korxona kengashi orqali amalga oshiradi.
Bugungi kunda O’zbekiston Respublikasida korxonalarning quyidagi 
turlari faoliyat ko’rsatmoqda:
Xususiy korxona.
O’zbekiston Respublikasining “Xususiy korxona 
to’g’risida”gi Qonuniga ko’ra: “Mulkdor yagona jismoniy shaxs 
tomonidan tuzilgan va boshqariladigan tijoratchi tashkilot xususiy 
korxona” deb e’tirof etiladi. Xususiy korxona tadbirkorlik sub’ektlarining 
tashkiliy-huquqiy shakli hisoblanadi. Xususiy korxonaning tashkiliy 
tuzilmasi quyidagicha (2.1- rasm) bo’lishi mumkin.
Xususiy korxona mulkdori korxonani rahbar sifatida yakka 
boshqaradi. Uning asosiy funktsiyalari quyidagilardan iboratdir:
-
nizomni ishlab chiqish va tasdiqlash;
-
xususiy korxona Nizom jamg’armasini belgilash va shakllantirish;
-
reja va hisobotlarni tayyorlash hamda tasdiqlash;
-
xususiy korxonani rivojlantirish rejalarini ishlab chiqish va amalga 
oshirish;
44
Korxona rahbari – mulk egasi
Hisob-iqtisodchi
Kotiba-referent
Ta’minot va mahsulot sotish 
bo’yicha menejer
Ta’minot guruhi
Ishlab chiqarish 
guruhi
Servis xizmati 
ko’rsatish guruhi
Mahsulot sotish 
guruhi