Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

-
mehnat munosabatlarining huquqiy shartlari va me’yorlari;
-
korxona va uning sheriklarining ijtimoiy tarkibi;
-
ishlab chiqarishni tashkil etish va uningtexnologiyasi;
-
logistika;
-
xo’jalik faoliyati tamoyillari, ishchanlik faolligi konsepsiyasi, 
tadbirkorlikka munosabat;
-
korxona bo’linmalarining tadbirkorlik faoliyati, ular mustaqilligining 
darajasi;
-
korxonani boshqarishning tashkiliy tuzilmasi.
Mehnat jarayoniningsamaradorligi turli sharoitlarga bog’liq holda 
uning qatnashchilari faolligi bilan belgilanadi. Bu sharoitlarni bilish 
xodimlar ishchanlik faolligiga ta’sir o’tkazish imkonini beradi.
Mehnat munosabatlari 
quyidagi omillarga bog’liqdir:
-
shaxsning amaliy sifatlari;
-
shaxsning ahvoli (uning maqsadlari, psixofiziologik qobiliyati, 
ma’naviy xislatlari, ziyoliligi);
-
xodimlar malakasi;
-
xodimning korxonadagi vaziyatdan hamda korxonani rivojlantirish 
istiqbolidan xabardorligi;
-
mehnatga haq to’lash miqdori, mukofot va imtiyozlar, ish haqi oshish 
22

---

istiqbollari;
-
mehnat tarkibi va taqsimoti;
-
mehnatning tashkil etilishi va mehnat sharoitlarining yaxshilanishi;
-
xodimlarning ishlab chiqarishdagi shaxsiy maqsadlari, ijtimoiy muhit;
-
xodimlar va rahbarlar, jamoa a’zolari o’rtasidagi munosabatlar;
-
boshqaruv uslubi.
Mazkur omillar har bir korxonaning o’ziga xos xususiyatlariga qarab 
yaxlit tizimni tashkil etadi. Personalni samarali boshqarish ana shu omillarni 
bilish va shu orqali korxonadagi tabiiy jarayonlarni rivojlantirishga, 
xodimlar salohiyatini korxona maqsadlariga yo’naltirishga bog’liqdir.
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida personalni boshqarish vazifalariga 
ikkinchi darajali masala sifatida qarash barham topdi. Hozirgi vaqtda har 
bir xo’jalik rahbari bu vazifalarni hal etishdan manfaatdordir.
Shu bilan birga bozor iqtisodiyoti ma’muriy buyruqbozlik tizimidan 
farqli ravishda personalni boshqarishga yanada qat’iyatliroq yondashuvni 
talab etadi. Bu, eng avvalo, har bir korxona o’z personalining bozor 
iqtisodiyoti sharoitlarida tavakkalchilik asosida faoliyat yuritishlari bilan 
izohlanadi. Ana shunday vaziyatda personalni boshqarish xizmati 
xodimlarining mulk egalari oldidagi mas’uliyati keskin ortadi.
Raqobatga asoslangan bozor munosabatlariga o’tish boshqaruv 
tashkiliy tuzilmalarini takomillashtirishni, qat’iy ierarxiyaga asoslangan 
tarkibiy tuzilmalarni egiluvchan, moslashuvchan, tadbirkorlikning 
muayyan turlariga ixtisoslashgan bo’linmalarga aylantirishni hayotiy 
zaruratga aylantiradi.