Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Samaradorlik va soddalik. 
Moddiy jihatdan rag’batlantirish, korxona 
har bir xodimiga yaxshi tushunarli bo’lishi shart. Aks holda undan 
ko’zlangan maqsadlar mutlaqo qarama-qarshi natijalarga olib keladi. 
Shuningdek, ushbu tizim uchun ortiqcha xarajatlarga yo’l qo’yib 
bo’lmaydi.
Qonunchilik talablariga muvofiqlik.
O’zbekiston Respublikasida, 
359

---

xuddi boshqa davlatlarda bo’lgani kabi mehnat haqi shakli va tizimlari, 
mukofotlar, qo’shimcha to’lovlar, ustamalar, rag’batlantirish tarzidagi 
to’lovlar amaldagi qonunchilik bilan muvofiqpash-tiriladi. Ularga qa’tiy 
amal etilishi shart.
Rag’batlantirishning yuqorida keltirilgan maqsadlari bir-biriga 
muayyan darajada zid kelishi mumkin (masalan, ishchi kuchi uchun 
xarajatlarni nazorat qilish hamda malakali personalni korxonaga jalb 
etish). Bunday hollarda kompaniya va firmalar rahbarlari bu vazifalarni 
oqilona hal etishni o’zlari hal qilishlari kerak bo’ladi.
Bozor iqtisodiyoti taraqqiy etgan davlatlardagi kompaniya va 
firmalarda qo’llaniladigan moddiy jihatdan rag’batlantirishning asosiy 
shakllari 9.14- rasmda keltirilgan.
Bugungi kunda qo’llanilib kelinayotgan qo’shimcha rag’batlantirish 
tizimlarining hammasini asosan ikki guruhga bo’lish mumkin: 
ish haqiga 
ustama to’lovlar xodimlar ish stajiga 
yoki faqat 
xizmatiga 
qarab amalga 
oshiriladi.
O’zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohotlar 
mulkchilikning turli shaklida faoliyat ko’rsatayotgan korxonalarda 
xodimlarni moddiy jihatdan rag’batlantirishning eng maqbul shakl va 
uslublarini topish va qo’llashni taqozo etmoqda. Ana shu masalada moddiy 
360
Ish haqi
Mukofotlar (bonuslar)
Foydaga sheriklik
Qo’shimcha to’lovlar rejasi
Kechiktirilgan to’lovlar
Aksiya sarmoyasida ishtirok etish
Korxona transporti
Transport harajatini to’lash
Stipendiya berish dasturi
Ta’lim olishda yordam berish
Ovqatlanishni qoplash
Firma mahsulotini sotib olish uchu chegirma 
Maslahat hizmatlari
Jamoa bilan dam olish
Klubga a’zolik(sport, qiziqish boyicha va hkz)
Kredit olish asotsatsiyalari
Hayotni sug’urta qilish 
Hodimlar musobaqasi
Kasaba uyushmalariga a’zolik
Tibbiy ko’rikdan o’tish
Qarmogidagi oila a’zolari hayotini sug’urta qilish
Baxtsiz hodisalardan sug’urta qilish
Tibbiy hizmat
Baxtsiz hodisalardan sug’urta 
qilish
Qarmog’idagi oila a’zolari 
hayotini sug’urta qilish
Jamg’armalar
Pensiya 
Ta’til 
Dam olish kunlari