Q. X. Abdurahmonov, Sh. R. Xolmo’minov, N. Q. Zokirova, A. B. Irmatova personalni boshqarish darslik

Iqtisodiy uslublar
qiziqtirishning eng ko’p tarqalgan uslubi 
hisoblanadi. Bu uslublarning bevosita (ish haqi, mukofot, qo’shimcha 
to’lovlar) va bilvosita (imtiyozlar: ovqatlantirish, pul to’lanadigan mehnat 
ta’tillari, hayot va salomatlikni sug’urta qilish, pensiya ta’minoti va 
333
Qiziqtirish uslublari
Iqtisodiy 
uslublar
Salbiy 
rag’batlanti-
rishlarni bartaf 
etish usulublari 
Partisipativ
1
uslublar 
Intizomli 
uslublar 
Maqsadli uslub
Ish hajmini 
kengaytirish va 
mazmuni 
boyitish 
uslublari 
Manaviy 
rag’batlanti-
rish uslublari
9.8-rasm. Qiziqtirish uslublari

---

hokazolar) turlari mavjuddir.
Iqtisodiy uslublar asosida samarali mehnat uchun moddiy 
rag’batlantirish yotadi. Ko’pgina korxonalarda xodimning ish haqini joriy 
davrdagi ish natijalariga bog’lashga harakat qilishadi. Bu masalada bozor 
tamoyillari: turmush kechirish qiymati, ishchi kuchi taklifi, raqobatchilar 
to’layotgan ish haqi darajasi, ish haqining davlat tomonidan 
muvofiqlashtirib borilishi va hokazolar hisobga olinishi kerak.
Hozirgi vaqtda personalga ma’muriyat tomonidan qo’shimcha 
imtiyozlar berish tajribasi keng yoyilmoqda. Ular quyidagilardan iboratdir:
— xodim maqomi nufuzini belgilovchi;
— xodim ijtimoiy himoyalanganligini ko’rsatuvchi;
— bevosita bajarilgan ish va ishlab chiqarish vazifasi uchun 
belgilangan imtiyozlar. Mukofotlash tariqasida u yoki bu imtiyozni tanlash 
ma’muriyat vakolati hisoblanadi.
Moddiy rag’batlantirish hamisha ham qiziqgirishning eng ta’sirchan 
vositasi bo’lib qolaveradi. Biroq personal farovonligi ko’tarilgan sari 
birgina uning o’zi etarli bo’lmaydi. Yana shuni ham hisobga olish kerakki, 
qiziqtirishning iqtisodiy uslublari kompaniya yoki firma tomonidan 
sezilarli darajada xarajatlarni talab etadi.