Q usmonov, U. Jo‘rayev, N. Norqulov o zbekiston tarixi

9- §. XVI asrda Buxoro xonligida madaniy hayot
Ta’lim sohasidagi islo- 
Shayboniylar ta ’lim sohasida ham islo- 
h0tlar 
h °t o ‘tkazdi. Bu islohotning o ‘tkazi-
lishiga am aldorlar guruhini vujudga 
keltirish va ularni jam iyatning asosiy tayanchiga aylantirish 
zarurati sabab b o ‘ldi. Xonlarga va sultonlarga barcha 
sohalar 
b o ‘yicha ilmli, diplomatik qobiliyatga ega b o ‘lgan amaldorlar 
zarur edi. Islohotga ko‘ra, ko‘p bosqichli o ‘qitish tizimi joriy 
etildi. H ar bir mahallada maktab ochildi, b a ’zi xonadonlarda uy 
ta ’limi joriy etildi. Bolalarga 6 yoshdan ta ’lim beriladigan b o ‘ldi. 
M aktabda ikki yil o‘qigach, o ‘quvchilar madrasaga o ‘tkazilardi.
XVI asrda Samarqandda Shayboniyxon madrasasi, Buxoroda 
Abdullaxon, Toshkentda Baroqxon va K o‘kaldosh madrasalari 
hamda boshqa ta ’lim muassasalari quriladi va faoliyat yuritadi. 
Madrasada uch bosqichli ta ’lim joriy etilgan b o ‘lib, uning har 
bir bosqichi 7 yildan b o ‘lib, 21 yil davom etardi. 0 ‘quvcliilar 
iloliiyot ilmi, hisob-kitobdan, handasa, fiqh, m antiq, musiqa, 
she’r san’atidan ilm olardi. Albatta, ta ’lim olishga hammaning 
ham imkoni b o ‘lmas edi.
Savodxonlikning M ovarounnalirda XVI asrdagi ana shunday 
rivojlanishi o ‘zbek tili rivojlanib, keng tarqalishiga, adabiy 
aloqalar rivoj topishiga ancha ijobiy ta ’sir ko‘rsata oldi.

---

Buxoro. Abdullaxon madrasasi.
Ilm-fan. 
Shayboniylar davrida fan va m adaniyat sezilarli 
darajada rivojlangan. Bunga — ushbu sulola hukmdorlari orasidan 
o ‘z davrining yetuk ilm-fan arboblari yetishib chiqqanligi ham
t a ’sir k o ‘rsatgan. C h u n o n c h i, M u h am m ad Shayboniyxon, 
K o ‘chkunchixon va Ubaydullaxonlar o ‘z davrining nihoyatda 
o ‘qimishli kishilari b o ‘lganlar.
Shuningdek, M uham m ad Shayboniyxon, Abdulazizxon va 
Abdullaxonlar kutubxonalarida o ‘z zamonasining ajoyib kitob 
xazinalari b o ‘lgan. B undan tashqari, M ovarounnahrda Mirzo 
U lug‘bek akademiyasi a n ’analarini davom ettiruvchi fidokor 
olimlar yetishib chiqdi. Masalan, Samarqand va Buxoro mad- 
rasalarida m udarrislik qilgan m avlono