Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Buxoro — Xiva 
xonlarining  talonchilik  yurishlari  ku-
munosabatlan 
,.  ,  r . - 
,
chayadi.  1655-  yilda Xiva xom Abulg  o-
ziyxon  katta  qo ‘shin  bilan  yurish  qilib,  Buxoro  atroflarini  ikki
bor  talon-taroj  qiladi.  Qorako‘l  aholisining  bir  qismini  asir  olib,
Karmanani  vayronaga  aylantiradi.  1658- yilda  Vardonzeni  talab,
1662-yilda Buxoro  shahrigacha yetib boradi.
Tinimsiz  urushlar,  ichki  ziddiyatlar  Buxoro  xonligining  ijti- 
m oiy-iqtisodiy  ahvolini  m urakkablashtirib  yuborgandi,  siyosiy 
vaziyat izdan chiqqandi.  Keksayib qolgan Abdulazizxon  1681- yilda 
taxtdan  voz  kechadi.
A b d u lazizx o n d an   keyin  taxtga  o ‘tirg an   S u b h o n q u lix o n  
(1681—1702)  davrida  ham   ahvol  o ‘nglanmadi.  Subhonqulixon, 
bir  tom ondan,  Balx  viloyatlarida  hokimlik  qilayotgan  o‘g‘illariga 
qarshi,  ikkinchi  tom ondan,  M ovarounnahr  viloyatlaridagi  amir 
va  beklarga  qarshi  urushlar  qilishga  m ajbur  b o ‘ldi.  U chinchi 
tom ondan,  Xiva xoni Anushaxon qo‘shinlari hujum  qilib,  Buxoro, 
Karmana va Vardonzeni  egalladi,  hatto  Samarqandni ham  ishg‘ol
38

---

qildi.  Sam arqandda  Anushaxon  nomiga  xutba  о ‘qitilib,  uning 
nom idan tanga pullar zarb  etiladi.
S ubhonqulixon  qatag ‘on  u ru g ‘id an   b o ‘lm ish  B adaxshon 
hokimi  Malimudbiy  otaliq  yordamida  Xiva  qo‘shinlarini  Samar- 
qanddan quvib chiqarishga erishdi.  Subhonqulixon Xiva hujumiga 
chek qo‘yish uchun Anushaxonga qarslii fitna tayyorlaydi. Natijada 
Xiva  xoni  Anushaxon  taxtdan  tushiriladi.  Subhonqulixon  1688- 
yilda Xivadagi tarafdorlari xizmatidan foydalanib,  xonlikni Buxoro 
xonligi tasarrufiga oladi.
Qirg‘in-barot  urushlar,  ichki  nizolar  oxir-oqibat  mamlakat 
iqtisodiyotini  chuqur  tanazzulga  tusliiradi.