Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Ichki  ziddiyatlar
Shayboniylar  davlatidagi  ichki  z id ­
d iy a tla r  m ark aziy   h o k im iy at  b ila n
m ahalliy  hokim iyat  o ‘rtasidagi  ziddiyatlarda  t o ‘la  nam oyon 
bo‘lgan.
Shayboniylar  davrida  yer  egaligining  iqto,  suyurg‘ol,  tanho 
va jogir  turlari  b o ‘lgan.  Shayboniyxon  davrida  davlatni  katta- 
kichik  mulklarga  (suyurg‘olga)  b o ‘lib  idora  qilinardi.  Bu  hoi 
suyurg‘ol  egalarining  markaziy  hokim iyatdan  ajralib  chiqishiga 
sharoit  yaratar  edi.  Shayboniyxon  bu  xatoni  tuzatishga  urinib, 
b o ‘ysunishni  istam agan  m ahalliy  hukm dorlar  m ustaqilligini 
tugatishga,  ayrim   hukm dorlarni  alm ashtirishga  harakat  qildi. 
Bu  esa  mahalliy  hukm dor  va  zam indorlarning  keskin  noro- 
ziliklariga  sabab  b o ‘ldi.
Shayboniylar  davrida  m ehnatkashlarning  iqtisodiy  ahvoli 
nochor  edi.  K o ‘pchilik  om m a  yersiz  b o ‘lib,  ijaraga  yer  olib 
ishlashga  m ajbur  edi.  Asosiy  soliq  sug‘oriladigan  yerdan  olina- 
digan  xiroj  b o ‘lib,  darom adning  30 — 40  foizini  tashkil  qilardi. 
D avlat  muassasalari,  q o ‘shin  va  xon  xonadoni  xarajatlarini 
qoplash  uchun  to ‘lanadigan  soliq  ixrojot  deb  atalardi.  Davlat 
pulga  muhtoj  b o ‘lganida  favqulodda  soliqlar  ham  joriy  etilgan.
Alioli  soliq va jarim alar  to ‘lashdan  tashqari,  m ehnat  majbu- 
riyatini  ham   o ‘tashi  kerak  edi.  Bu  majburiyat  aholini  kanallar, 
zovurlar  qazishga,  yo ‘l  va  k o ‘priklar  qurishga,  yem -xashak 
yig‘ishga jalb  etishni  nazarda  tutardi.
Naqib 
—  o ‘zlarini  M uham m ad  (s.a.v.)  payg‘am barning 
avlodlari  deb  liisoblovchilar  (sayidlar)  jam oasi  yetakchisi- 
ning  unvoni.
•  Shayboniyxon  vafotidan  so‘ng  suyurg‘ol  m ulk  egalari 
mustaqil  b o ‘lish  uchun,  toj-taxt  uchun  kurashdilar.
1.  Shayboniyxon  qanday  islohotlar  o ‘tkazgan  va  ulardan  qanday 
maqsadlami ko‘zlagan?
2.  Shayboniylar  m am lakat  iqtisodiy  hayotini  rivojlantirish  yo‘lida 
qanday tadbirlami amalga oshirganlar?
3.  Shayboniylar davlatidagi yuqori davlat mansablari xususida so‘z- 
lab bering.