Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

3-  §.  Movarounnahrda  shayboniylar  sulolasi 
hokimiyatining  o ‘rnatilishi
Shayboniyxon hokimi- 
D “ hti  Q®c!10q  4abilalanniiig  rahna-
yatining kuchayishi 
m olan  Abulxayrxon  vafotidan  so  ng
boshlangan  o ‘zaro  qirg‘inlam ing  yana 
takrorlanishini  aslo  istamas  edilar.  Shu  tufayli  ular  M uham m ad 
Shayboniyxon  timsolida  bunday  qirg‘inga  yo‘l  qo ‘ymaydigan 
qodir  shaxsni  ko ‘rdilar.
B undan  tashqari,  D ashti  Q ipchoq  qabilalari  ko ‘pdan  buyon 
o ‘troq  hayot  tarzida  yashashni  orzu  qilib  kelardilar.  Bu  orzuning 
ushalishi  o ‘zgalaming  unum dor  yerlarini  bosib  olish  hisobiga 
ro ‘yobga  chiqishi  m um kin  edi.
Q abilalar  rah n am o lari  M uham m ad  Shayboniyxonni  o ‘z 
orzularini  ro ‘yobga  chiqarishga  qodir  bird an   b ir  shaxs  deb 
hisoblardilar.  Shu  bois  ham   ular  va  ruhoniylar  kuchli  yollanma 
q o ‘shinga  ega  b o ‘lgan  M uham m ad  Shayboniyxonni  qo ‘llab- 
quwatlaydilar.
U lar  yerlari  unum dor,  hunarm andchiligi  rivojlangan  o ‘lka- 
larda,  birinchi  navbatda,  M ovarounnahrda  M uham m ad  Shay­
boniyxon  hokimiyatining  o ‘rnatilishi  o ‘tro q   hayotga  o ‘tish  im -
10

---

konini  berishini  ham   yaxshi  bilganlar.  Bu  omillar  M uham m ad 
Shayboniyxon  hokim iyatining  kuchayishiga  y o rd am   berdi. 
M u h a m m a d   S h a y b o n iy x o n n in g   M o v a ro u n n a h rd a g i  ic h k i 
siyosiy  vaziyatni  yaxshi  bilganligi  ham   uning  nufuzini  yanada 
oshirdi.  Ayni  paytda,  M o v aro u n n ah r  aholisi  tem uriyzoda- 
lam ing  toj-taxt  uchun  o ‘zaro  kurashlaridan  charchagan  ham  
edi.  M ovarounnahr  zodagonlari,  ruhoniylari  va  hatto  oddiy 
ah o lin in g   m a ’lu m   qism i  h a m   M u h am m ad   Shayboniyxon 
timsolida  M ovarounnahrda  tinchlik  o ‘rnatishga  qodir  yagona 
shaxsni  ko ‘rganlar.  Shu  sababli  M uham m ad  Shayboniyxonni 
qo ‘llab - quw atlaganlar.
Shu  tariq a,  M u h am m ad   Shayboniyxonning  Tem uriylar 
saltanati  hududlarida  ham   o ‘z  hokim iyatini  o ‘rnatishi  uchun 
barcha  zarur  shart-sharoit  yetilgan  edi.
, 
M uham m ad  Shayboniyxonning  asosiy