Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Qoraqa poq  va 
va 
tinch,  og‘ir  yillarda  Amu  va  Sirdaryo
munosabatlari 
,.  ’  .  ,5  . 
\
 
A 
J
oralig  idagi  bo  sh  yotgan  yerlarga,
Yangidaryo  va  Quvondaryo  bo‘ylariga  ko‘chib  kelib  yashardilar. 
Bu  yerlar  Xiva  xonligiga  chegara  hududlar  edi.
Bu  yangi  yerlar  qoraqalpoq  xalqining  o‘ta  mashaqqatli 
mehnati  evaziga  o‘zlashtirilgan.  Tarixchi  olimlar  Yangidaryoda 
yaratilgan  ajoyib  sug‘orish  inshootlari  tizimiga  —  bu  qoraqalpoq 
xalqi  qahramonona  mehnatining  ulug‘vorligi  xotirasidir,  deb 
baho  bergan.
104

---

Asta-sekin  qoraqalpoqlaming  Orolbo‘yi  o ‘zbeklari  bilan 
yaqinlashuvi  yuz  bera  boshlagan.
Orolbo‘yi  o‘zbeklari  Xiva  xonligi  hokimiyatiga  bo‘ysunishni 
istamas  edi.  Xon  hukumati  o‘z  oldiga  Orolbo‘yi  o‘zbeklarini 
hamda qoraqalpoqlami bo‘ysundirish maqsadini qo‘ygan.  Nihoyat, 
uzoq kurashlardan  so‘ng,  1735- yildagina  Orolbo‘yi  o‘zbeklari  va 
qoraqalpoqlar  Xiva  xonligi  hokimiyatini  tan  olishga  majbur 
etildilar.
Muhammad  Amin  inoq davrida  esa  ayrim qoraqalpoq qabila­
lari  ixtiyoriy  ravishda  Xiva  xonligi  fuqaroligiga  o‘ta  boshlagan.
18 09-yilda  Amudaryo,  Quvondaryo  va  Oral  dengizi  atrofida 
yashovchi  qoraqalpoqlar  xonlikka  bo‘ysundirildi.  1811-  yilda  esa 
Yangidaryo  (Janadaryo)  atrofida  yashovchi  qoraqalpoqlar 
ham  tobe  etildi.  Shu  tariqa  qoraqalpoqlami  Xiva  xonligiga 
bo‘ysundirish  nihoyasiga  yetkazildi.