Q u sm o n o V, U. J o ‘rayev, N. N o r q u L o V о ‘zbekiston tarixi

Mahalliy tarixchilarning 
iuning  „Eng  go‘zal  tarix“  asari  XVI 
Xiva  xonligi  tarixi 
.  ... 
A  .  .
to ‘g‘risidagi  asarlari 
asming binnchi yarmidagi Xiva tanxiga
bag‘ishlangan.
Xiva xoni,  tarixchi  olim Abulg‘oziy  Bahodirxonning  (1603— 
1664)  „Shajarayi  turk“  asari  ayniqsa  katta  ahamiyatga  egadir. 
Asarda juda katta tarixiy  dalillar to ‘plangan.  Asar turkiy  qabilalar 
shajarasi haqida qimmatli ma’lumotlar beradi.  U  kitobxonni Xiva 
va  xivaliklar,  shuningdek,  Abulg‘oziyning  ham  o‘zaro  urushlar 
oqibatida  parchalanib  ketgan  davlatni  birlashtirish  yo‘lida  olib 
borgan  shiddatli  kurashi bilan ham tanishtiradi.  Asaming  1512— 
1663-yillardagi  Xiva  ijtimoiy-siyosiy  tarixiga,  Xiva—Buxoro 
munosabatlariga  bag‘ishlangan  IX  bobi  tarix  fani  uchun  katta 
ahamiyatga ega.
Mahalliy  mualliflar  orasida  Munis  va  Ogahiylaming  tarixiy 
asarlari  ham  tarix  uchun  muhim  manba  hisoblanadi.  Munisning 
„Firdavs  ul-iqbol“  deb  ataluvchi  tarixiy  asari  Eltuzarxonning 
1806-yilda  bergan  topshirig‘i  bilan  yozilgan.  Asar  Xivaning  XVI 
asrdan  1812-yilgacha  bo‘lgan  tarixini  qamrab  olgan.
Munis  vafot  etgach,  xonlik  tarixini  yozish  ishini  Ogahiy 
davom  ettirgan.  U  bitgan  tarixiy  asar  „Shohidi  iqbol“  deb 
atalib,  o‘zida  1872-yilgacha  bo‘lgan  tarixni  aks  ettiradi.
Xudoyberdi Avaz  Muhammadning  1831—1832-yillarda yozil­
gan  „Dili  g‘aroyib“  asari  ham  Xiva  xonligi,  uning  shaharlari 
haqida  muhim  m a’lumotlar  beradi.
Xiva  xonligining  1872—1911-yillardagi  tarixini  Xiva  xoni 
Asfandiyorxonning topshirig‘i bilan  1912-yilda Yusufbek  Bayoniy 
yaratgan.
1725-yilda Xivaga Rossiya elchisi bo‘lib