Q davranov, B. Aliqulov nanobiotexnologiya

DNK nima? DNK (dezoksiribonuklein kislota) - monomer-
lardan (nukleotidiardan) shakllanadigan polimer (polinukleotid).
DNK molekulasi - o‘ng tomonga qayrilgan 2 komplementar 
polinukleotid 
zanjirchalardan tashkil topgan makromolekulalardir. 
DNK spiralini qalinligi 1-2 nm, uzunligi - 3,4 nm bo‘ladi. 
Polinukleotidli zanjirlar komplementar azotli asoslar: adenin - timin, 
guanin- sitozin orasidagi vodorod bog‘lari bilan ushlab turiladi. Tabiat 
qanday qilib genetik axborotni yozish muammosini hal qilganligi 
kishida hayajon uyg‘otadi.
Asosiy qism
Qandlar va fosfatlar zanjiri
Asosiy qismini
kuchsiz bog' lari
Qand va fosfatli DNK
zanjirining umurtqasi
18-rasm. DNK molekulasi fragmentini kimyoviy (chapda) va fazoviy
(o ‘ngda) strukturasi.
36

---

Genetik axborot DNK da alfavitni 4 ta harfi (A,G,T,S) bilan
yozilgan va 4 tipdagi azotli asoslar (adenin, guanin, timin, sitozin)
saqlagan nukleotidlarni ketma-ketligi orqali aks ettirilgan. Bir 
xil
oqsil (RNK) molekulasini kodlovchi DNK ni bir bo‘lagi «gen»deb 
ataladi. Genetik axborot polipeptid molekulalaridagi aminokislotalar 
ketma-ketligini belgilaydi va shu orqali oqsil molekulasining birlamchi 
strukturasini belgilab beradi. DNK hujayrani yadrosida (yadro DNK si 
yoki xromosoma DNK si) va sitoplazmada (yadrodan tashqaridagi DNK) 
joylashadi. Sitoplazma organoidlarini DNK si (xloroplastlar, mitoxond- 
riylar) yadrodan tashqarisidagi yoki sitoplazmatik DNK deb nomlanadi. 
U ko‘proq analitik liniyasi orqali uzatiluvchi irsiy axborotni tashiydi.
3. RNK strukturasining o‘ziga xosligi va uning sayyoramizni eng
qadimgi nanosanoatidagi roli
Tirik organizmlar nuklein kisiotalar DNK bilan bir qatorda RNK 
(ribonuklein kislota) ham saqlaydi.