Pyotr 1 diplomatiyasi

Pyotr 1 diplomatiyasi

Xalqaro diplomatiya
5-guruh talabasi
Chorshanbiyev shaxzod

Reja: 1. Pyotr 1 haqida 2. Pyotr 1 davlat boshqaruvi islohotlari. 3. Shimoliy urush haqida

Pyotr I (1672.30.5(9.6), Moskva – 1725.28.1(8.2), Peterburg) – rus podshosi (1682-yildan), Rossiyaning 1-imperatori (1721-yildan). Podsho Aleksey Mixaylovich (1629–76)ning kichik oʻgʻli. Rossiyaning davlat, harbiy va madaniyat arbobi, diplomat. Davlatni boshqarishda bir necha islohotlar oʻtkazgan (senat, kollegiyalar, oliy davlat nazorati va siyosiy qidiruv organlari tuzilgan; cherkov davlatga boʻysundirilgan; mamlakat gubernalarga boʻlingan; yangi poytaxt – Sankt-Peterburg qurilgan). Rossiyaning Gʻarbiy Yevropadagi ilgʻor davlatlardan ortda qolganligiga barham berish uchun sanoat va savdo sohasida merkantilizm siyosati oʻtkazgan (manufakturalar, metallurgiya, konchilik zavodlari, kemasozlik korxonalari, pristanlar, kanallar qurishga rahnamolik qilgan). 1695–96-yillarda Azov yurishlarida, 1700–21-yillarda Shimoliy urush va boshqalarda armiyani boshqargan, Noteburgni olishda (1702), Lesnaya daryosi (1708) va Poltava jangi (1709)da qoʻshinlarga qoʻmondon boʻlgan. Flot va muntazam armiya tuzishga rahbarlik qilgan.

Mutlaq hokimiyat tizimining yirik mafkurachisi sifatida dvoryanlarning iqtisodiy ahvolini yaxshilash va siyosiy mavqeini mustahkamlashga yordam bergan. Pyotr I tashabbusi bilan bir qancha oʻquv yurtlari, Fanlar akademiyasi ochilgan, diniy-slavyan alifbosi oʻrniga grajdan alifbosi qabul qilingan va h.k. P.1 islohrtlari moddiy imkoniyatlar va odam kuchini qattiq ekspluatatsiya qilish, xalq ommasini ezish (jon soligʻi va boshqalar) hisobiga oʻtkazilganki, natijada, bunga qarshi qoʻzgʻolonlar (Streletslar, 1698; Astraxan, 1705–06; Bulavin, 1707–09 va boshqalar) boʻlib hukumat tomonidan ayovsiz bostirilgan.

Monarxning lavozimi. Davlatni mutlaq monarx boshqaradi. Oliy qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va sud hokimiyati to'liq va cheksiz unga tegishlidir. U, shuningdek, armiyaning bosh qo'mondoni. Cherkovning bo'ysunishi bilan monarx davlat diniy tizimini ham boshqaradi. Vorislik tartibi o'zgarmoqda. Siyosiy sabablarga ko'ra Pyotr I taxtning qonuniy vorisi Tsarevich Alekseyni meros olish huquqidan mahrum qildi. 1722 yilda monarxning o'z irodasiga ko'ra o'z merosxo'rini tayinlash huquqini ta'minlovchi taxtning vorisligi to'g'risidagi Farmon chiqarildi. Monarxning irodasi huquqning huquqiy manbai sifatida e'tirof etila boshlandi. Qonun hujjatlarini monarxning oʻzi yoki uning topshirigʻi bilan senat chiqaradi. Monarx barcha davlat muassasalarining boshlig'i edi: monarxning mavjudligi mahalliy boshqaruvni avtomatik ravishda tugatdi va hokimiyatni unga o'tkazdi. Barcha davlat muassasalari monarx qarorlarini bajarishga majbur edi. Monarx oliy sudya va barcha sud hokimiyatining manbai edi. Sud qarori qanday bo‘lishidan qat’i nazar, har qanday ishni ko‘rib chiqish uning vakolatiga kirdi. Uning qarorlari boshqalarni bekor qildi. Monarx o'lim hukmlarini kechirish va tasdiqlash huquqiga ega edi.