Пускbosh menyusidagi Всепрограммы

C:\Users\Имя\AppData\Roaming\Microsoft\Шаблоны papkasida saqlaydi.

Buyerda Имя so‘zi o‘rnida operatsion tizimda ro‘yxatdan o‘tgan foydalanuvchining nomi aksetadi. Сохранение документ iga shablonning nomi kiritiladi va Сохранить tugmasi bosiladi. Shablon saqlanganidan so‘ng, unga asos bo‘lgan hujjatni yopish mumkin. Agar shablonga o‘zgartish kiritish kerak bo‘lsa, u oddiy jadval kabi tahrirqilinib, shablon sifatida qayta saqlash kerak bo‘ladi. аoynasidagi Имя файла maydon

Endi yaratilgan shablon asosida hujjatlar hosil qilish mumkin. Buning uchun Файл menyusidagi Создать buyrug‘i tanlanadi va Доступные шаблоны guruhidagi Мои шаблоны papkasi belgilanadi. Natijada Создать nomli muloqot oynasi ochilib, undagi Личные шаблоны bo‘limidagi kerakli shablon tanlanadi. Ko‘rilayotgan misolda bu–Yukxati shablonidir.

U belgilanib, OK tugmasi bosilsa, Yukxati1 nomli yangi hujjat hosil bo‘ladi. Kerakli ma’lumotlar kiritilib, hujjat tahrirlanadi va oddiy jadval (Excel kitobi) sifatida saqlanadi.

Exceldasturida foydalanuvchi uchun jadval yacheykasi (ustuni) ga qanday ma’lumot kiritish bo‘yicha eslatma yaratish mumkin. Bu holda yacheyka (ustun) tanlansa, eslatma ekranda aksetadi.

Eslatmani hosil qilish uchun avval kerakli yacheyka (ustunyoki diapazon) tanlanadi. So‘ngra Данные menyusidagi Работасданными bo‘lagida joylashgan Проверкаданных tugmasi faollashtiriladi.

Natijada Проверкавводимыхзначений nomli oyna ochiladi. Ushbu oynaning Сообщение дляввода qismidagi Заголовок va Сообщение maydonlariga kerakli ma’lumotlar kiritiladi va ОК bosiladi.

Exceldasturida jadval yacheykalariga kiritilayotgan ma’lumotlarni nazorat qilib borish mumkin, ya’ni kiritilayotgan ma’lumotlarning turi va o‘zgarish diapazoni beriladi. Bu turga yoki diapazonga tegishli bo‘lmagan ma’lumotlar terilib Enter, Tab yoki yo‘naltiruvchi tugmalaridan biri bosilsa, ekranga xato

ma’lumot kiritilganligi haqida xabar chiqadi.

Yacheyka (yacheykalar diapazoni)ga kiritilayotgan ma’lumotlarning o‘rnatilgan talablarga javob berishini nazorat qilish uchun yacheyka yacheykalar diapazoni) belgilanadi. So‘ngra Данные menyusidagi Работас данными bo‘lagida joylashgan Проверка данных tugmasi faollashtiriladi. Natijada Проверкав водимых значений nomli oyna ochiladi. Ushbu oynaning Параметры qismida ma’lumotlarni tekshirish sharti beriladi, ya’ni Тип данных va Значение maydonlarida kiritilayotgan ma’lumotning turi (butunson, haqiqiy son, sana va boshqalar), taqqoslash qoidasi (orasida, katta, kichik vah.k.) hamda ruxsat etilgan qiymatlar diapazoni (Минимум va Максимум) beriladi.

Foydalanuvchi ekranga chiqadigan xato ma’lumot kiritilganligi haqidagi xabar ko‘rinishini masala shartiga moslab o‘zgartirishi mumkin. Buning uchun Проверкав водимых значений nomli oynaning Сообщениео бошибке qismidagi Заголовок va Сообщение maydonlariga ekranda aksetadigan ma’lumotlar kiritiladi.

Exceldasturining kiritilayotgan ma’lumotlar haqidagi eslatma va ularni nazorat etish bo‘yicha imkoniyatlaridan shablon tayyorlash vaqtida foydalanish shablon asosida hujjat hosil qilishda bir qator xatoliklarning oldini oladi.

← Orqaga qaytish

EXCEL dasturida shablonlar tayyorlab, ular yordamida har-xil hujjatlar hosil qilinganida ayrim xatoliklarning oldini olish mumkinligini bilib oldik.

Shablon ma’lumotlar bilan to‘ldirilmagan blank, hujjatan dozasi bo‘lganligi uchun foydalanuvchi tomonidan uni to‘ldirishni avtomatlashtirish mumkin.

Ushbu amalning bajarilishini Qabul qilish akti shabloni yordamida hosil qilinadigan hujjatmisolida ko‘rib chiqamiz. Demak, maqsad–Qabulqilish aktining jadval qismiga materiallarning nomi va rekvizitlari (o‘lchovbirligi va narxi) nikiritishni avtomatlashtirish.

Shablon asosida hujjat hosil qilish uchun Файл menyusidagi Создать buyrug‘i tanlanadi va Доступные шаблоны guruhidagi Мои шаблоны papkasi belgilanadi. Natijada Создать nomli muloqot oynasi ochilib, undagi Личные шаблоны bo‘limidagi Qabul qilish akti shabloni tanlanib, OK tugmasi bosilsa, Qabul qilish akti1 nomli yangi hujjat hosil bo‘ladi.

Ushbu hujjatning Лист1 va Лист2 sahifalarini mosravishda Aktva Tovarlar deb qayta nomlaymiz. Akt nomli sahifada Qabul qilish akti, Tovarlar sahifasida esa moddiy boyliklarning nomi va rekvizitlari joylashgan.

Aktnomli sahifadagi jadvalga materiallarning nomini harsafar kiritmaslik uchun mazkur sahifaning A ustuniga materialning kodi teriladi. Ushbu kod bo‘yicha barcha kerakli ma’lumotlar Tovarlar nomli sahifadan formulalar orqalioli nadiva Akt sahifasining jadvaliga yoziladi. Buning uchun, avvalo quyidagi yordamchi amallar bajariladi.

Akt nomli sahifa

Tovarlar nomli sahifa

Tovarlar sahifasining A ustuni belgilanadi va unga tov_kodi deb nom beriladi, ya’ni formulalar satridagi Имя maydoniga ushbu nom teriladi va Enter tugmasi bosiladi. Xuddi shu tartibda B, va D ustunlarga mos ravishda nomi, ‘lchov_b va narx deb beriladi.

Akt sahifasining A7 yacheykasiga material kodi, masalan2 raqami (bloknotni bildiruvchi) kiritiladi. C7 yacheykaga Мастера функций (funksiyalar ustasi) yordamida formula yoziladi. Buning uchun Формулы menyusining Библиотека функций bo‘lagidagi Вставить функцию tugmasi bosiladi. Natijada Мастера функций nomli oyna ochilib, undagi Категория maydonidan Ссылкии массивы tanlanib, mavjud funksiyalar ro‘yxatidan ПРОСМОТР funksiyasi belgilanadi va OK tugmasi bosiladi.

Natijada funksiya argumenti sifatida ikki ro‘yxatdan birini tanlash taklif etiladi:

UshbuparagrafdaExceldasturidajadvalto‘ldirishnimakrosdan foydalanganholdaamalgaoshirishko‘ribchig‘iladi.

Formulalarorqalijadvalto‘ldirishdafoydalanuvchiningba’zibir yacheykalargama’lumotlarkiritishitalabetilganedi.Jadvalto‘ldirishni to‘liqavtomatlashtirishuchunmakrosdanfoydalanishgato‘g‘rikeladi. Makrosmakro buyruqyokimakro buyruqlarto‘plamidaniborat bo‘lib, uningyordamidaharxil turdagimasalalaravtomatlashtiriladi.Makroslar ilovalaruchunVisualBasic(VBA)dasturlashtilidayoziladi.Lentaning РазработчикmenyusiningКодbo‘lagidajoylashganМакросыbuyrug‘i orqalimakrosishgatushiriladi.AgarРазработчикmenyusilentadaaks etmaganbo‘lsa, айлmenyusidagiПараметрыtanlanadi.Natijada ПараметрыExceloynasihosilbo‘ladi.Uningchaptomonidagi ro‘yxatdanНастройкалентыbuyrug‘ifaollashtiriladi.

O‘ngtomondagi Основныевкладкиro‘yxatidagiРазработчикbuyrug‘iningoldiga belgiqo‘yiladivaOKtugmasibosiladi.

ExceldasturidaQabulqilishakti2hujjatinihosilqilamizvauning Tovarlarsahifasigamateriallarningnomivarekvizitlari(o‘lchovbirligiva narxi)nikiritamiz.

DasturningEslatmasahifasidamakrosdanfoydalanishdaruxsatetish kattaliklariningo‘rnatilishikeltirilgan.

HujjatningAktnomlisahifasidajadvalnito‘ldirishgaqulaybo‘lganshaklnihosilqilamiz.Buninguchunavvaloishmaydonidagisetkaningekrandaaksetishinibekorqilamiz, a’niВидmenyusiningПоказатьbo‘lagidagiСетка(to‘r)yozuvioldidagibelgiolibtashlanadi.

SahifaningA4–F4yacheykalarigamosravishda«Turivao‘lchami ko‘rsatilganmateriallarninganiqnomi», O‘lchovbirligi», Soni», Narxi(so‘m)»va«Nomenkl.nomeri»hamda tashqivaichki chegaralaro‘rnatiladi. Endisahifagaboshqarishelementlarinijoylashtiramiz.Buninguchun РазработчикmenyusiningЭлементыуправленияbo‘lagidagi Вставитьtugmasibosiladi.Ochilganro‘yxatdanПолесоспискомpiktogrammasitanlanadi.Buobyektningnomidasturnituzishdakerak bo‘lganligiuchununingNamexossasigaSpk debnomberamiz.

O‘rnatilganobyektdantashqariyozuv(Надпись)obyektihamjoylashtirilib, ningNamexossasiSymmadebnomlanadi.Buninguchun Разработчикmenyusining Элементыуправленияbo‘lagidagi Свойстваpiktogrammasidanfoydalaniladi.Bundantashqari, o‘rtta boshqarishtugmasio‘rnatiladi, larningnomlari(Name)vasarlavhalari(Caption)tegishligichaClr, alc, ekv, rnvaTozalash, aytahisob, Rekvizitlar, hopetishdebbelgilanadi.

Endidasturlashqismigao‘tiladi.

Dasturnishundaytuzishkerakki, abulqilishakti2hujjatiochilganda Spknomliro‘yxat(Полесосписком)Tovarlarsahifasidagima’lumotlar bilanavtomatikravishdato‘ldirilsin.Buninguchunhujjatochilgandaishga tushuvchiprotseduraquyidagicharasmiylashtiriladi:

Foydalanuvchiro‘yxatlimaydondankerakliyozuvni(materialni)tanlagandaAktsahifasiningnavbatdagisatrigatanlanganmaterialningnomi, o‘lchovbirligivanarxijoylashishihamdamaterialningsonivanomenklaturanomeriso‘ralib, ukattaliklarkiritilgandahisob-kitobishibajarilsin. Bujarayonniamalgaoshirishquyidagiprotseduradabayonetilgan

Dasturnishundaytuzishkerakki, abulqilishakti2hujjatiochilganda Spknomliro‘yxat(Полесосписком)Tovarlarsahifasidagima’lumotlar bilanavtomatikravishdato‘ldirilsin.Buninguchunhujjatochilgandaishga tushuvchiprotseduraquyidagicharasmiylashtiriladi:

Foydalanuvchiro‘yxatlimaydondankerakliyozuvni(materialni)tanlagandaAktsahifasiningnavbatdagisatrigatanlanganmaterialningnomi, o‘lchovbirligivanarxijoylashishihamdamaterialningsonivanomenklaturanomeriso‘ralib, ukattaliklarkiritilgandahisob-kitobishibajarilsin. Bujarayonniamalgaoshirishquyidagiprotseduradabayonetilgan.

Qiymatvayig‘indinihisoblashdaVisualBasicdasturiningstandartVal(matnlima’lumotnisonlima’lumotgaaylantiruvchi), Str(sonli

ma’lumotnimatnlima’lumotgao‘tkazuvchi)vaIsNumeric(ma’lumot butunsonekanliginitekshiruvchi)funksiyalaridanfoydalanilgan. AgarfoydalanuvchiTozalashtugmasinifaollashtirsa, eshinchisatrdanboshlabto‘ldirilgansatrlarhamdayig‘indilarsoni(Jami)tozalanishi kerak.Buamalniro‘yobgachiqaruvchiprotseduraquyidakeltirilgan:

Ba’zihollardafoydalanuvchitomonidanmateriallarsoninoto‘g‘ri kiritilganbo‘lishiyokibirorsatro‘chirilishimumkin.Buholdaxatolik tuzatilgach, aytahisobtugmasiorqalihisob-kitoblaryangidanbajarilishi kerak.

EndiChopetishsahifasibilanshug‘ullanamiz.Busahifamatndanva formatlangan yacheykalardan iborat. Sahifaning birinchidan oltinchi satrlarigacha oraliqdagi ma’lumotlar boshqa sahifadagi ma’lumotlarga bog‘liqemas.Yettinchisatrdanboshlabma’lumotlarChopetishtugmasini bosganda Akt sahifasidagi ma’lumotlar asosida yoziladi. Bu amalni bajarishPrn_Clickprotsedurasiyordamidabajariladi. Mazkurprotsedurada SymmaItog nomli o‘zgaruvchi kiritilib, unda barcha materiallar bo‘yicha yig‘indi hisoblanadi. Material bo‘yicha ma’lumotlaryozilganyacheykalarningchiziqlariniaksettirishmaqsadida VBAdasturiningBorderskolleksiyasidagiLineStylexossasidanfoydalanilgan.Dastlab, rotseduraboshidaushbuxossagaxlNoneqiymatini berib, avjudchiziqlarolibtashlanadi.Yangima’lumotlarkiritilganidan so‘ngchiziqlarnichizishdaxlContinuousqiymatidanfoydalanilgan.

AgarfoydalanuvchitomonidanTovarlarsahifasigao‘zgartishlar kiritilsa, a’niyangimateriallarqo‘shilsayokikeraksiziolibtashlansa, u o‘zgarishlarAktsahifasidagiro‘yxatdahamaksetilishikerak.Buamalni Worksheet_Activateprotsedurasibajaradi.

Chopetishsahifasiningbirinchi-to‘rtinchisatrlarigarekvizitlar, a’ni Qabulqilishaktinomeri, ana, imdan, aysihujjatgaasosan, mborxonaganimaasosidatopshirilishihaqidagima’lumotlarnikiritishtalab etiladi.BuamallarRekv_Clickprotsedurasiorqalisavol-javobtariqasida bajariladi(Listing7).

Yuqoridakeltirilgandasturorqalito‘ldirilganjadvalningko‘rinishi quyidagicha:

Amaliyotda ko‘pgina hujjatlarni to‘ldirish vaqtida berilgan sonni so‘zbilan ifodalash talab etiladi. Aytaylik, «123456789, 45» sonini «Biryuzyigirma uchmillion to‘rtyuz ellik oltiming ettiyuz sakson to‘qqiz so‘m 45 tiyin» ko‘rinishida tasvirlash kerak.

Masalani yechish algoritmi quyidagicha:

–berilgan sontriada, ya’ni uchliklarga (millionlar, ingliklar, birliklar) bo‘linadi;

–har-birtriada raqamlariga yuzlik, o‘nlik va birlikdagi mos so‘zlar aniqlanadi;

–aniqlangan so‘zlar jamlanadi.

Berilgan masalani bajarish uchun Excel dasturida jadval tuzamiz.

Jadvalning A1, 1 va C1 yacheykalariga mos ravishda «Berilgan son», «Butun qismi» va «Butun qismning oltita oxirgi raqami» jumlalarini kiritamiz va bu yacheykalarni biror rangga bo‘yaymiz.

Jadvalning A2 yacheykasiga ixtiyoriy summa tiyini bilan kiritiladi. Masalan, 123456789, 45. Ushbu sonning butun qismini ajratib olish uchun lentaning Формулы menyusidagi Библиотека функций bo‘lagidagi Вставить функцию piktogrammasi faollashtiriladi. Natijada hosil bo‘lgan oynadagi Категория maydonidagi ro‘yxatdan Математические yozuvi tanlanadi. Ushbu kategoriyaga tegishli funksiyalar ichidan ОТБР nomli funksiya belgilanadi va OK tugmasi bosiladi.

Demak, berilgan summaning butun qismini ajratish uchun B2 yacheykaga =ОТБР (A2) funksiyasi yoziladi.

Berilgan summaning tiyin qismini aniqlash uchun Математические nomli kategoriyaga tegishli ОСТАТ funksiyasidan foydalaniladi.

Ushbu formulani jadvalning E2 yacheykasiga joylashtiramiz. Hosil bo‘lgan kasr sonni 100ga ko‘paytirish orqali tiyinlar soni aniqlanadi.

Berilgan summaning tiyin qismini aniqlash uchun Математические nomli kategoriyaga tegishli ОСТАТ funksiyasidan foydalaniladi.

Ushbu formulani jadvalning E2 yacheykasiga joylashtiramiz. Hosil bo‘lgan kasr sonni 100ga ko‘paytirish orqali tiyinlar soni aniqlanadi.

Bu son butun bo‘lishi uchun ОКРУГЛ nomli funksiya ishlatiladi. Jadvalning E6 yacheykasiga =ОКРУГЛ (E2*100;0) formulani yozamiz.

Endi B2 yacheykadagi butun sonni triada (uchlik) larga ajratamiz. Berilgan summaning million qismini ajratish uchun bu summaning butun qismini millionga bo‘lib, kasr qismini tashlab yuboramiz: =ОТБР (B2/1000000). Ushbu formulani jadvalning B6 yacheykasiga yozamiz.

Berilgan summaning butun qismidagi oxirgi oltita raqamni ajratib, uni C2 yacheykada aksettirish uchun =ОСТАТ (B2;1000000) funksiyasidan foydalanamiz. Butun sonning oxirgi oltitaraqamidan iborat qismining uchta oxirgi raqamini aniqlash uchun unimingga bo‘lib, qoldig‘ini olish kerak. Xuddi shu tartibda butun sonning oxirgi ikki raqamiham aniqlanadi. Jadvalning D6 yacheykasiga =ОСТАТ (C2;1000) formulani yozib, butun sonning oxirgi uchta raqami ajratiladi. C2 yacheykasidagi oltitaraqamli sonning mingliklarini ajratish uchun bu sonnimingga bo‘lib, qoldiq qismini tashlab yuboramiz, ya’ni quyidagi formuladan foydalanamiz: =ОТБР (C2/1000). Endi, birnechabor ishlatilgan ОТБР va ОСТАТ funksiyalar yordamida B6:D6 yacheykalar diapazonidagi uchliklarni ham qismlarga ajratamiz. Buning uchun V7:V10 yacheykalar diapazoniga quyidagi formulalarni kiritamiz: