Punktuatsiya

So‘roq belgisining qo‘llanish o‘rinlari 
 
1. So‘roq gaplar oxiriga so‘roq belgisi qo‘yiladi. Masalan: 
Hali Kumush ham ketmoqchimi? 
(A.Qod.) 
2. Matnda tushunarsiz jumla qo‘llansa, bunday so‘z yoki jumladan so‘ng qavs ichida so‘roq 
belgisi qo‘yiladi. Masalan: 
Yigitning taklifi tekshirilmaganligi (?) ma’lum bo‘ldi. 
(So‘zl.)
 
3. Mustaqil holda qo‘llanib, so‘roqni ifodalashga xizmat qilgan so‘roq olmoshlaridan so‘ng 
so‘roq belgisi qo‘yiladi. Masalan: 
Nima? Qachon?
 
 Undov belgisining qo‘llanish o‘rinlari 
 
1. So‘zlovchining his-hayajonini ifodalagan har qanday sintaktik tuzilishdagi undov gaplar 
oxiriga qo‘yiladi. Masalan: 
Qizlik uy – bozor, bolam! 
(О‘.H..) 
2. Vokativ gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi: 
Eshon, hoy!- deb qichqirdi. 
(A.Q.)
 
3. So‘zlovchining his-hayajoni, xursandchiligi, g‘azabi, afsuslanishi kabilarni ifodalovchi 
so‘z-gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi:
Attang! Attang! Biz bilmay qolibmiz! 
(So‘zl.)
Barakalla! 
Tashakkur! 
(«Yoshlik».) 
4. Emotsionallikni ifodalovchi nominativ gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi. Masalan: ..
. 
Qon!... Saida u yog‘ini bilmaydi. 
(A.Q.)
 
5. Infinitiv gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi. Masalan: 
Shuncha vaqt o‘tgach, vatanga 
qaytish! Yuragim yorilib kemasa edi!
(«Yoshlik».) 
6. Chaqiriq, xitob bilan aytiluvchi undalmalar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi. Masalan: 
Salima! 
Qizim, bu yoqqa qarasang-chi! 
(So‘zl.)
7. So‘zlovchining his-hayajonining aks ettiruvchi ritorik so‘roq gaplar oxiriga undov belgisi 
qo‘llaniladi. Masalan:
Nima bizga Amerika! Nima bizga uning sur’ati! 
(H.O.) 
8. Emotsional buyruq gaplar oxiriga undov belgisi qo‘yiladi: 
Chekilmasin!
9. О‘quvchi fikrga yoki uning biror qismiga e’tiroz bildirsa, unga qo‘shilmasa, taajjub, 
shubhasini bayon etsa, shu fikrdan so‘ng qavs ichida undov belgisi (!) qo‘yiladi. Masalan: 
Ammo 
tirgovuchi deputat (!) ekan, shartta boshlab kelibdi.. 
(“Mushtum”.)