Punktuatsiya

3. Ikki ergash gap va ikki bosh gapning birikuvidan tuzilgan tur. Bunday tuzilishdagi 
murakkab qo‘shma gaplar quyidagicha hosil qilinadi:
a) har bir ergash gap birdan ortiq bosh gapga alohida-alohida bog‘lanadi. Masalan: 
Agarda 
aytganlarimga ko‘nsa, hammasi men istagandek bo‘lsa, muammolarimiz hal bo‘ladi, ishlarimiz yurishib ketadi. 
(So‘zl.) Ushbu murakkab qo‘shma gapning qurilish chizmasi quyidagicha: 
 
 
b) ikki ergash gap ikki bosh gapga ketma-ket ergashish orqali bog‘lanadi. Masalan: 
Ta’til 
boshlanib, qishloqqa qaytganimizda, kech kirgan va ko‘chada biror zog‘ ko‘rinmas edi. 
(«Yoshlik».)
 
Ushbu gapning qurilish chizmasi quyidagicha: 
 
v) bir necha ergash gapli qo‘shma gapning keyingi bosh gapga ergashish yo‘li bilan 
birikuvidan tashkil topadi. Masalan
: Shunisi ma’lumki, birlashsak, kuchlarimiz ko‘paysa, 
maqsadga erishish mumkin.
(«Saodat».) 
 
4. Aralash turdagi qo‘shma gaplarning bir butun holda ma’lum bir gapga 
ergashuvidan tuzilgan tur. 
Masalan: 
Shuni ma’lum qilmoqchimanki, agar yerga o‘z vaqtida 
ishlov berilsa, hosilning unumi ortadi va biz rejani bajarishga muvaffaq bo‘lamiz. 
(«Yoshlik».)
 
Bunday tuzilishdagi murakkab qo‘shma gaplarning qurilish chizmasini quyidagicha belgilashimiz 
mumkin: 
 
 
 
5. Ikkidan ortiq ergashgan qo‘shma gaplarning bog‘lanish asosida birikuvidan tuzilgan 
tur. 
Masalan: 
Bahor kelsa, kunlar isiydi; kunlar isib ketsa, maysalar nish ura boshlaydi; tabiat 
yam-yashil tusga kirib, dillar quvonchga to‘ladi. 
(«Yoshlik».)

 
2 
1 
3 
4 
1 
2 
3 
4 
1 
2 
3 
4 
1 
2 
3 
4 
2 
3 
4 
1 
2
2 
4 
1
1
1 
2 
3 
4 
5 
6 
3 

---

71