Пулнинг моҳияти ва зарурияти!

Пулнинг моҳияти ва зарурияти!

Маъруза режаси

1. Пулнинг пайдо бўлиши

2. Пулнинг функциялари

1. Пулнинг пайдо бўлиши

Пулнинг пайдо бўлишини қиймат шаклларининг эволюцияси орқали тушунтириш мақсадга мувофиқдир.

ПУЛ Нима? Унинг моҳияти тўғрисида нима дея оласиз?

Пул - бу шундай махсус товарки, у ҳамма бошқа товарлар учун умумий эквивалент вазифасини бажаради. Ҳамма товарлар сингари пул ҳам, қиймат ҳам истеъмол қийматга эга. Шу маънода у бошқа оддий товарлардан фарқ қилмайди.
Пул шундай кучга эга бўладики, у умумий ижтимоий қийматга эга барча товарларни харид этиш воситаси бўлиб хизмат қилади. Пул товар ишлаб чиқариш ва айирбошлаш жараёнида истеъмолчилар ўртасидаги ижтимоий муносабатларни ифода этади. Шу сабабли, товар-пул муносабатлари пайдо бўлади.
Моҳиятан - пул ижтимоий меҳнат ва қийматни билдиради. Пул учун ижтимоий меҳнат қайси соҳада сарфланганлиги ва қиймат қаерда яратилганлиги фарқсиздир. Кимнинг пули бўлса, у ижтимоий меҳнатнинг тегишли қисмини ўзи, истаган натурал (товар) шаклида олиш ҳуқуқига эга бўлади. Пулнинг ҳамма нарсадан қудратлилиги ҳам шундан келиб чиққан.

пул вазифасини қандай товарлар бажарган?

Турли халқларда пул вазифасини турли хил товарлар, масалан, Қадимги Юнонистон, Римда, араб ва ҳинд қабилаларида чорва бажарган.
XX асир бошларида Африканинг баъзи бир халқларида чорва туёғидан пул ўрнида фойдаланилган. Машҳур инглиз саёҳатчиси Лингвистонинг айтишича, маҳаллий халқ ундан Англия қироличасининг бойлигини билиш мақсадида қанча моли бор деб сўраган. Тинч Океани ва Африка қитъаси халқларида қимматли чиғаноқлар пул вазифасини бажарган. Марказий Африкада - фил суяги, Кадимги Мисрда - буғдой, Хитойда - туз, Муғулистонда - чой айирбошлаш жараёни пул муомаласи ўрнига ўтган. Қадим замонлардан бери пул вазифасини қимматбаҳо металлар ҳам ўтаб келган. Милоддан олдинги 3 мингинчи йилларда Шумер давлатида асал ва кумуш пул вазифасини бажарган. Кумуш пуллар милоддан олдинги 2 мингинчи йиллари Осиё мамлакатларида кенг тарқалган.