Pul va banklar

Xitoy va Global iqtisodiyotning o’zgarish dinamikasi⁷³ (2010-2014 yy.,%)

Yuqoridagi rasmda jahon iqtisodiyoti hamda Xitoy iqtisodiyotining YaIM o’sish ko’rsatkichlari namoyon bo’lgan. 2008 yilda AQSHda boshlangan iqtisodiy inqiroz qolgan davlatlarga ham yoyildi. Shunga ko’ra ko’pchilik rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlar iqtisodiyoti qiyin vaziyatga tushib qoldi. Bu murakkab vaziyatdan ko’pgina davlatlar hali hanuz chiqib keta olgani yo’q. So’zimiz tasdig’i sifatida yuqoridagi rasmdan ko’rishimiz mumkinki, jahon iqtisodiyotining o’rtacha rivojlanish ko’rsatkichi yildan-yilga tushish tendensiyasida. Jumladan, 2010 yilda bu ko’rsatkich 5 foiz atrofida bo’lsa, 2014 yilga kelib esa 3 foiz atrofida bo’lgan.

Jahon iqtisodiyotidagi inqiroz hatto Xitoy iqtisodiyotiga ta’sir qilmay qolmadi. Oxirgi yigirma yilda Xitoy iqtisodiyoti o’sish ko’rsatkichi ikki xonali raqam bilan ifodalangan bo’lsa, 2010 yildan boshlab hozirga qadar bu davlat iqtisodiyoti orqaga ketmoqda. Jumladan, 2010 yilda Xitoy YaIM o’sish ko’rsatkichi 10 foizdan ortiq bo’lgan bo’lsa, 2014 yilga kelib 7,4 foizga tushgan. Xalqaro Valyuta fondi ekspertlarining fikricha agar iqtisodiy islohotlar o’z vaqtida amalga oshirilmasa, Xitoy iqtisodiyotining o’sish ko’rsatkichi 2015 yilda 7 foizga tushishini taxmin qilmoqda.

Xitoy iqtisodiyotining pasayishiga sabab jahon iqtisodiyotining pasayishi bilan izohlanadi. Chunki Xitoy aholisi dunyo aholisining taxminan beshdan bir qismini tashkil etsada ichki iste’mol darajasi ya’ni yalpi ichki talab pastligicha qolmoqda. Shuning uchun ham rivojlangan davlatlardagi ishlab chiqarish Xitoyga ko’chgan, ya’ni Xitoyda ishchi kuchi arzon hisoblanadi. Buning salbiy tomoni shundaki, Xitoy iqtisodiyoti eksportga mo’ljallangan iqtisodiyotga aylanib qoladi. Demak, jahon iqtisodiyotidagi o’zgarish Xitoy iqtisodiyotidaham ta’sir qiladi.