“Пул ва банклар” фани Маъруза Кредитнинг зарурлиги, функциялари, турлари ва шакллари

5. Ипотека кредити

• Ипотека грекча hypotheke сўзи бўлиб, гаров деган маънони англатади.
• Ипотека кредити деганда қўзғалмас мулкни гаровга олиш йўли билан бериладиган кредитга айтилади.
• АҚШда ипотека кредити беришнинг икки поғонали тизими қўлланилади.
• Германия, Франция ва Буюк Британияда ипотека кредити беришнинг бир поғонали тизими қўлланилади.

Тараққий этган мамлакатларда ипотека кредити олиш учун қўйиладиган дастлабки бадал миқдори 20 фоизни ташкил этади. Дастлаб уй-жой қийматининг 10% мижоз томонидан қўйилади, уй-жой қуриб битказилгандан сўнг қолган 10% қўйилади.

• Тараққий этган мамлакатларда ипотека кредити олиш учун қўйиладиган дастлабки бадал миқдори 20 фоизни ташкил этади. Дастлаб уй-жой қийматининг 10% мижоз томонидан қўйилади, уй-жой қуриб битказилгандан сўнг қолган 10% қўйилади.
• Уй-жой қийматининг қолган 80% тижорат банки томонидан иптека кредити сифатида расмийлаштирилади.
• Ўзбекистон Республикасида ипотека кредити учун дастлабки бадал миқдори 25%ни ташкил этади ва бўлинмасдан бирдан қўйилиши керак. 25% миқдоридаги бадал кредит олувчининг ўз маблағи бўлиши керак.

Ипотека кредитлари ҳажмини ошириш омиллари

• 1. Узоқ муддатли ресурсларнинг мавжудлиги
• 2. Уй-жой баҳосининг ўзгариши
• 3. Аҳолининг даромад даражаси
• 4. Миллий валютанинг барқарорлиги
• 5. Уй-жой бозорининг мавжудлиги
• 6. Ипотека кредитлари билан боғлиқ рискларни суғурталаш тизимининг ривожланганлиги
• 7. Банклараро рақобатнинг мавжудлиги

6. Истеъмол кредити

• Истеъмол кредити аҳолининг истеъмол товарларига бўлган талабини қондириш мақсадида берилади.
• Истеъмол кредитини тижорат банклари ва савдо ташкилотлари беради.
• Тижорат банклари томонидан бериладиган истеъмол кредити пул шаклида берилади.
• Савдо ташкилотлари томонидан бериладиган истеъмол кредити товар шаклида берилади ва пулда қайтарилади.

• АҚШ, Япония ва Ғарбий Европа давлатларида кредитли пластик карталарнинг муомалааг киритилиши истеъмол кредитлари ҳажмини кескин ошириш имконини берди.
• Республикамизда муомаладаги пластик карталарнинг деярли барчаси дебетли пластик карталардир.
• Лекин бугунги кунда айрим тижорат банклари томонидан кредит платик карталари ҳам муомалага чиқарилмоқда.