Pul muomalasi

Valyuta siyosati (foreign currency policy) - valyuta munosabatlarini tashkil qilish va tartibga solish tadbirlarining yig’indisi.

Giperinflyatsiya (hyperinflation)- tovarlar bahosi va pul massasining yuqori sur’atlarda oshib ketishi. Giperinflyatsiyada baholarning oylik o’sish sur’ati 50% va undan yuqori bo’ladi.

Davlat qarzi (national debt; public debt) - davlatning to’lanmagan zayomlar va ularning berilmagan foizlarini aks ettirgan barcha qarzlarining umumiy summasi. Davlat qarzi ikki xil bo’ladi: ichki va tashqi qarz.

Deflyator (deflator) - inflyatsiya sur’atini ko’rsatuvchi umumiy ko’rsatkich.

Diskont siyosati (discaunt rate) – mamlakat to’lov balansi va valyuta kursiga ta’sir etish maqsadida Markaziy bankning diskont stavkasini o’zgartirish siyosati.

Valyuta siyosati (foreign currency policy) - valyuta munosabatlarini tashkil qilish va tartibga solish tadbirlarining yig’indisi.

Giperinflyatsiya (hyperinflation)- tovarlar bahosi va pul massasining yuqori sur’atlarda oshib ketishi. Giperinflyatsiyada baholarning oylik o’sish sur’ati 50% va undan yuqori bo’ladi.

Davlat qarzi (national debt; public debt) - davlatning to’lanmagan zayomlar va ularning berilmagan foizlarini aks ettirgan barcha qarzlarining umumiy summasi. Davlat qarzi ikki xil bo’ladi: ichki va tashqi qarz.

Deflyator (deflator) - inflyatsiya sur’atini ko’rsatuvchi umumiy ko’rsatkich.

Diskont siyosati (discaunt rate) – mamlakat to’lov balansi va valyuta kursiga ta’sir etish maqsadida Markaziy bankning diskont stavkasini o’zgartirish siyosati.

Monetarizm (monetarism) – muomaladagi pul massasining o’sishini nazorat qilish g’oyasini ilgari suradigan nazariy oqim. AQShning Chikago universiteti professor M.Fridmen tomonidan yaratilgan.

Monetar siyosat (monetary policy) - pullarga bo’lgan talab va pullar taklifini tartibga solish va nazorat qilishga qaratilgan chora-tadbirlar majmui. Pul bozori (topey-market) – ssuda kapitallari bozorining tarkibiy qismi bo’lib, unda qisqa muddatli kreditlarning bahosi shakllanadi.

Pul muomalasi (money turnover) – pullarning muomala vositasi va to’lov vositasi sifatidagi harakatlarining yig’indisi.

Pul mablag’lari (cash) – naqd va naqdsiz ko’rinishdagi pul mablag’lari.

Pulning xarid qobiliyati (purchasingcapacity of money) - pulning xarid qobiliyati; pul birligining ma’lum tovarlar soniga ayirboshlash qobiliyati.

Giperinflyatsiya (hyperinflation)- tovarlar bahosi va pul massasining yuqori sur’atlarda oshib ketishi. Giperinflyatsiyada baholarning oylik o’sish sur’ati 50% va undan yuqori bo’ladi.

Davlat qarzi (national debt; public debt) - davlatning to’lanmagan zayomlar va ularning berilmagan foizlarini aks ettirgan barcha qarzlarining umumiy summasi. Davlat qarzi ikki xil bo’ladi: ichki va tashqi qarz.

Deflyator (deflator) - inflyatsiya sur’atini ko’rsatuvchi umumiy ko’rsatkich.

Diskont siyosati (discaunt rate) – mamlakat to’lov balansi va valyuta kursiga ta’sir etish maqsadida Markaziy bankning diskont stavkasini o’zgartirish siyosati.

Pul bozori (topey-market) – ssuda kapitallari bozorining tarkibiy qismi bo’lib, unda qisqa muddatli kreditlarning bahosi shakllanadi.

Pul muomalasi (money turnover) – pullarning muomala vositasi va to’lov vositasi sifatidagi harakatlarining yig’indisi.

“Arzon pullar” siyosati – kreditlarning bahosini pasaytirish yo’li bilan muomaladagi pul massasini oshirishga qaratilgan siyosat. Dastlab, J.M.Keyns tomonidan asoslab berilgan.

Bazaviy stavka - (bose rate) - kreditlar bo’yicha foiz stavkalarini belgilashda qo’llaniladi. Odatda, banklararo ssuda kapitallari bozorining stavkasi yoki Markaziy bankning hisob stavkasidan bazaviy stavka sifatida foydalaniladi.

Banknotlar (banknote;bill; note)- bank biletlari - Markaziy banklar tomonidan chiqariladigan pul belgilari. Ular Markaziy banklarning aktivlari bilan ta’minlanadi.

Valyuta zaxirasi (currency reserves)- biror-bir mamlakatning xorijiy valyutalardagi mablag’lari va oltin jamg’armalari.

Kross-kurs (cross rate) - ikki valyutaning o’zaro nisbati bo’lib, bu nisbat mazkur valyutalarning uchinchi valyutaga nisbatan kursi orqali aniqlanadi.

Limit (limit) - chegara belgilash; maksimal fyuchers shartnoma soni; bir birja sessiyasida bahoni maksimal o’sishi yoki tushishi; cheklangan kredit summasi.

Obligatsiya (bond; bonds;debenture stock)- qimmatli qog’oz turi, muddatli qarz majburiyati. Egasiga kafolatlangan daromad olish huquqini beradi.

Stagnatsiya (frants. stagpatiop; lot. stagnaregap) - siljimaydigan, qimirlamaydigan qilib qo’yish, to’xtatib qo’yish; iqtisodiyotda turg’unlik holati.

Stagflyatsiya (stagflation) – iqtisodiy inqiroz bilan inflyatsiyaning uyg’unlashishi; ishlab chiqarishning stagnatsiyasi va yuqori ishsizlik sharoitidagi inflyatsiya.

Pul muomalasi (money turnover) – pullarning muomala vositasi va to’lov vositasi sifatidagi harakatlarining yig’indisi.

Pul mablag’lari (cash) – naqd va naqdsiz ko’rinishdagi pul mablag’lari.

Pulning xarid qobiliyati (purchasingcapacity of money) - pulning xarid qobiliyati; pul birligining ma’lum tovarlar soniga ayirboshlash qobiliyati.

Aktiv savdo balansi (active trade balance)- mamlakatdan chetga chikarilayotgan tovarlarning mamlakatga kirib kelayotgan tovarlardan (importdan) oshib ketishini tavsiflovchi savdo balansi.

Aktiv to’lov balansi (active payments balance)- mamlakatning chet eldan tushadigan tushumlari summasi uning xorijiy sarf-xarajatlari va to’lov summalaridan oshib ketadigan to’lov balansi.

Bazaviy stavka - (bose rate) - kreditlar bo’yicha foiz stavkalarini belgilashda qo’llaniladi. Odatda, banklararo ssuda kapitallari bozorining stavkasi yoki Markaziy bankning hisob stavkasidan bazaviy stavka sifatida foydalaniladi.

Banknotlar (banknote;bill; note)- bank biletlari - Markaziy banklar tomonidan chiqariladigan pul belgilari. Ular Markaziy banklarning aktivlari bilan ta’minlanadi.

Banknotlar muomalasi (banknote circulation)- Markaziy banklar tomonidan chiqarilgan muomala va to’lov vositasi sifatidagi bank biletlarining muomalada bo’lishi. Evrovalyuta (eurocwrensu)- bir mamlakat milliy valyutasining mamlakat tashqarisidagi qismi.

Kredit (credit)- pul yoki tovar shaklidagi mablag’larni qaytarib berishlik, muddatlilik va foiz to’lashlilik shartlari asosida berish.

Limit (limit) - chegara belgilash; maksimal fyuchers shartnoma soni; bir birja sessiyasida bahoni maksimal o’sishi yoki tushishi; cheklangan kredit summasi.

Obligatsiya (bond; bonds;debenture stock)- qimmatli qog’oz turi, muddatli qarz majburiyati. Egasiga kafolatlangan daromad olish huquqini beradi.

Tashqi qarz (foreign debt; foreign liabilities)- mamlakatning boshqa mamlakatlardan qarzi.

Tratta (ital. tratta)- uzatma tijorat vekseli.

Forvard (forward rate) – ma’lum bir valyutani belgilangan kurs bo’yicha kelgusida sotib olish yoki sotish. Forvard shartnomalari quyidagi standart muddatlarga tuziladi: 1 hafta, 1, 2, 3, 6, 9, 12 oy.

Ekspansiya (lot. expansio) - kengaytirish, yoyish, tarqatish.

G’azna bileti (1e gal tender note, treasury note) - davlat (g’azna) bileti, davlat tomonidan chiqarilgan qog’oz pullar.

Svop (swap) – ma’lum bir valyutani spot sharti bo’yicha sotish va uni

forvard sharti bo’yicha sotib olishdir yoki ma’lum bir valyutani forvard sharti bo’yicha sotish va uni spot sharti bo’yicha sotib olishdir.

Senoraj (ingl. seigniorage) – naqd pullarni emissiya kilishdan olinadigan daromad.

Stagnatsiya (frants. stagpatiop; lot. stagnaregap) - siljimaydigan, qimirlamaydigan qilib qo’yish, to’xtatib qo’yish; iqtisodiyotda turg’unlik holati.

Stagflyatsiya (stagflation) – iqtisodiy inqiroz bilan inflyatsiyaning uyg’unlashishi; ishlab chiqarishning stagnatsiyasi va yuqori ishsizlik sharoitidagi inflyatsiya.

Ajio (agio) - valyutalar kursidagi farq; qog’oz pullarni tanga pullarga yoki kuchsiz valyutani kuchli valyutaga ayirboshlaganlik uchun undirib olinadigan vositachilik haqi.

Bazaviy stavka - (bose rate) - kreditlar bo’yicha foiz stavkalarini belgilashda qo’llaniladi. Odatda, banklararo ssuda kapitallari bozorining stavkasi yoki Markaziy bankning hisob stavkasidan bazaviy stavka sifatida foydalaniladi.

Banknotlar (banknote;bill; note)- bank biletlari - Markaziy banklar tomonidan chiqariladigan pul belgilari. Ular Markaziy banklarning aktivlari bilan ta’minlanadi.

Banknotlar muomalasi (banknote circulation)- Markaziy banklar tomonidan chiqarilgan muomala va to’lov vositasi sifatidagi bank biletlarining muomalada bo’lishi.

Valyuta birjasi (currency market)- xorijiy valyutalar oldi-sotdi qilinadigan birja bozori.

Valyuta interventsiyasi (currency intervention)- Markaziy bank tomonidan milliy valyutaning favqulodda yuzaga keladigan keskin tebranishlariga barham berish maqsadida xorijiy valyutani sotib olinishi yoki sotilishi. Odatda, bitta xorijiy valyuta interventsiya vositasi hisoblanadi. O’zbekistonda AQSh dollari valyuta interventsiyasi vositasi hisoblanadi.

Valyuta kursi (exchange rate; currency rate)- milliy valyutaning xorijiy valyutaga nisbati.

Valyuta zaxirasi (currency reserves)- biror-bir mamlakatning xorijiy valyutalardagi mablag’lari va oltin jamg’armalari.

Valyuta siyosati (foreign currency policy) - valyuta munosabatlarini tashkil qilish va tartibga solish tadbirlarining yig’indisi.

Deflyator (deflator) - inflyatsiya sur’atini ko’rsatuvchi umumiy ko’rsatkich.

Evrovalyuta (eurocwrensu)- bir mamlakat milliy valyutasining mamlakat tashqarisidagi qismi.

Evro dollarlar (eurodollars)- AQSh dollarining AQShdan tashqarida muomalada bo’lgan qismi.

JIRO (ital. giro) - bank mijozining ma’lum pul miqdorini o’z hisobvarag’idan biron-bir jismoniy yoki yuridik shaxs hisobvarag’iga o’tkazish haqidagi yozma buyrug’i.

Stagnatsiya (frants. stagpatiop; lot. stagnaregap) - siljimaydigan, qimirlamaydigan qilib qo’yish, to’xtatib qo’yish; iqtisodiyotda turg’unlik holati.

Stagflyatsiya (stagflation) – iqtisodiy inqiroz bilan inflyatsiyaning uyg’unlashishi; ishlab chiqarishning stagnatsiyasi va yuqori ishsizlik sharoitidagi inflyatsiya.

Giperinflyatsiya (hyperinflation)- tovarlar bahosi va pul massasining yuqori sur’atlarda oshib ketishi. Giperinflyatsiyada baholarning oylik o’sish sur’ati 50% va undan yuqori bo’ladi.

Pulning xarid qobiliyati (purchasingcapacity of money) - pulning xarid qobiliyati; pul birligining ma’lum tovarlar soniga ayirboshlash qobiliyati.

Revalvatsiya (fran. revalorisation)- milliy valyutaning kursini xorijiy valyutaga nisbatan oshirilishi.

“Arzon pullar” siyosati – kreditlarning bahosini pasaytirish yo’li bilan muomaladagi pul massasini oshirishga qaratilgan siyosat. Dastlab, J.M.Keyns tomonidan asoslab berilgan.

Aktiv savdo balansi (active trade balance)- mamlakatdan chetga chikarilayotgan tovarlarning mamlakatga kirib kelayotgan tovarlardan (importdan) oshib ketishini tavsiflovchi savdo balansi.

Aktiv to’lov balansi (active payments balance)- mamlakatning chet eldan tushadigan tushumlari summasi uning xorijiy sarf-xarajatlari va to’lov summalaridan oshib ketadigan to’lov balansi.

Kredit (credit)- pul yoki tovar shaklidagi mablag’larni qaytarib berishlik, muddatlilik va foiz to’lashlilik shartlari asosida berish.

Kross-kurs (cross rate) - ikki valyutaning o’zaro nisbati bo’lib, bu nisbat mazkur valyutalarning uchinchi valyutaga nisbatan kursi orqali aniqlanadi.

Tashqi qarz (foreign debt; foreign liabilities)- mamlakatning boshqa mamlakatlardan qarzi.

Forvard (forward rate) – ma’lum bir valyutani belgilangan kurs bo’yicha kelgusida sotib olish yoki sotish. Forvard shartnomalari quyidagi standart muddatlarga tuziladi: 1 hafta, 1, 2, 3, 6, 9, 12 oy.

Xedj (hedge, selling hedge) - baho bo’yicha riskni sug’urtalash; fyuchers shartnomasi tuzish.

G’azna bileti (1e gal tender note, treasury note) - davlat (g’azna) bileti, davlat tomonidan chiqarilgan qog’oz pullar.

Svop (swap) – ma’lum bir valyutani spot sharti bo’yicha sotish va uni forvard sharti bo’yicha sotib olishdir yoki ma’lum bir valyutani forvard sharti bo’yicha sotish va uni spot sharti bo’yicha sotib olishdir.

Senoraj (ingl. seigniorage) – naqd pullarni emissiya kilishdan olinadigan daromad.