Pul mablag’lari hisobi

5.Pul mablag’lari nazorati va hisobini yaxshilash yo’llari
Pul mablag’laridan samarali foydalanishni tashkil etish ko’p jihatdan korxonalarda pul mablag’larining harakatini optimal boshqarishni tashkil etish va ular ustidan nazoratni yaxshilashga bog’liq. Pul mablag’lari nazoratini tashkil etishning asosiy elementlaridan biri bo’lib esa korxonaning hisob-kitob schyotidir. Ya’ni hisob-kitob schyotidan samarali foydalanishni maksimal darajada ta’minlash, barcha kirib kelayotgan pul mablag’larini albatta bank orqali hisobga olish, barcha turdagi to’lovlarni banklar chiqargan cheklar yoki shunga o’xshash yozma topshiriqnomalar va ularning maxsus pul mablag’lari fondi orqali amalga oshirish lozim. Agarda ko’rsatilgan tartib qat’iy amal qiladigan bo’lsa, u holda pul mablag’larining hisobi ikki tomonlama bo’ladi: birinchisi-korxonaning o’zida, ikkinchisi -bankda.
Korxona moliyaviy holatining sog’lomligini sharti bo’lib, pul mablag’larini kirimi korxonaning majburiyatlarini qoplay olishidir. Minimal miqdordagi pul mablag’larini yetishmasligi moliyaviy holat tangligiga sabab bo’ladi. Ortiqcha mablag’larga ega bo’lish inflyatsiya natijasida pulni qadrsizlanishiga, hamda ortiqcha mablag’larni samarali foydalanishga yo’naltirmaslik natijasida qo’shimcha daromad ololmasligi mumkin. Shu bois pul mablag’larini ratsional boshqarishni doimo nazorat qilish va tahlil qilish lozim. Bunday tahlil etishni amalda bir qancha usullari mavjuddir.
Moliyaviy holat tangligini sabablaridan biri bu korxona joriy aktividagi pul mablag’larini joriy majburiyatlarga nisbatan keskin kamayib borishidir. Shu bois har oyda pul mablag’lari bilan muddati kelgan majburiyatlarni bir-biri bilan taqqoslab, tahlil qilish lozim.
Pul mablag’larini yetarli yoki yetishmasliligini aniqlashni ikkinchi usuli – bu pul mablag’larini aylanish davrini aniqlashdan iboratdir.


Pul mablag’larini O’rganilish
Pul mablag’larini o’rtacha qoldig’i * davri
Aylanish davri, kunda = -----------------------------------------------------
Oborot summasi

Pul mablag’larini o’rtacha qoldig’i 5000-«Kassadagi pul mablag’lari» schyoti, 5100-«Hisob-kitob schyotidagi pul mablag’lari» schyoti, 5200-«Chet El valyutasidagi pul mablag’lari» schyoti, 5500-«Bankdagi maxsus schyotlar» schyoti orqali quyidagicha aniqlanadi: