Pul, kredit

Mavzu bo’yicha asosiy tushunchalarning mohiyati. 

 

1. Banklar va ularning taraqqiyoti. Hozirgi vaqtda bank deb pul mab-

lag’larini yig’uvchi, saqlab beruvchi, kredit-hisob va boshqa vositachilik ope-

rasiyalarini  bajaruvchi  muassasalarga  aytiladi.  Banklarni  paydo  bo’lishining 

asosi bo’lib tovar-pul munosabatlarining rivojlanishi hisoblanadi. 

Banklar o’rta asrlarda puldorlar tomonidan pulni qabul qilish va boshqa 

davlat, shahar puliga almashtirib berish asosida kelib chiqqan. Bank so’zi ita-

lyancha “banka” so’zidan olingan bo’lib “stol”, “Pullik stol” ma’nosini angla-

tadi. 

XII asrlarda Genuyada pul almashtiruvchilarni “bankcherii” deb atalib, 

agar  puldorlarning  qaysi  biri  ishonchni  oqlamasa  va  ishiga  mas’uliyatsizlik 

qilsa, o’ o’tirgan stol sindirib tashlangan va uni “Banko rotto”, ya’ni bankrot 

deb atashgan. Banklar paydo bo’lishining boshlang’ich nuqtasi bo’lib Floren-

siya va Venesiyada tashkil etilgan kichik jiro-banklar hisoblanadi. Keyincha-

lik  bunday  banklar  Amsterdamda  (1605  y),  Gamburgda  (1618  y),  Milanda, 

Nyurenbergda,  Germaniyada    vujudga  kelgan.  Angliya  banki  tizim  sifatida 

(XVI asr) yuzaga kelgan va rivojlangan dastlabki banklardan hisoblanadi.