Пул-кредит сиёсати

Нарх барқарорлиги.

Нархларнинг барқарорлигини таъминлаш пулнинг ҳақиқий қийматини таъминлашга қаратилган тадбирлар билан изоҳланади. Яъни унинг сотиб олиш қобилияти, пул бирлиги сотиб олиши мумкин бўлган товарлар, хизматлар ёки активлар миқдори сифатида белгиланади. Аниқроқ айтганда, бу унинг ташқи қийматидан (чет эл валюталари бўйича сотиб олиш қобилиятидан) фарқ қилиши мумкин бўлган ички қийматини (ички истеъмол савати нуқтаи назаридан сотиб олиш қобилиятини) барқарор сақлашни англатади.

Нархларнинг барқарорлиги марказий банкларнинг асосий вазифаси бўлишига қуйидаги учта муҳим сабабни келтириш мумкин:

• 
  нархларнинг барқарорлиги - ижтимоий таъминот нуқтаи назаридан лозим бўладиган мақсаддир, марказий банклар бунга эришиш учун зарурий бирламчи вазифаларни белгилаб олиши
  

лозим ва ҳамда иккиламчи мақсадларни кетма-кетликда бажариш керак бўлади

• 
  инфляция иқтисодий қарорларни нақд пул қолдиғига яширинча солиққа тортиш ва нархларнинг нисбий сигналларини камайтириш орқали иқтисодий барқарорликни издан чиқариши мумкин (бунда фақат номинал базаларга қўлланиладиган солиқлар туфайли бузилишларни ҳисобга олмаслик керак).
  
• 
  марказий банклар инфляция даражасини (яъни, нархларнинг умумий даражасининг йиллик ўсишини) паст даражада ушлаб туришга ҳаракат қилишади ҳамда бу орқали нархлар барқаоролигини таъминлашни мақсад қилади.
  

Марказий банк нархларнинг барқарорлигини таъминлаш учун энг самарали ислоҳотларни ишлаб ишлаб чиқиши, бугунги монетар иқтисодчиларнинг энг баҳсли мавзуларидан бири ҳисобланади. Монетаристик қараш Милтон Фридманнинг “инфляция ҳар доим ва ҳамма жойда пул ҳодисасидир” деган машҳур жумласи билан янги иқтисодий монетар тушунчаларни ривожлантирган бўлиб, бу муомаладаги пул миқдори ва инфляция ўртасидаги тўғридан-тўғри сабабий боғлиқликни кўрсатувчи назариядир (Фридман ва Чварц, 1971). Ушбу ислоҳот мазмунига кўра нарх барқарорлиги фақат муомаладаги пул миқдорини назорат қилишни талаб қилади ва пул- кредит сиёсатини инфляцияни назорат қилишнинг табиий воситасига айлантиради. Бироқ, кейинчалик кўриб турганимиздек, сўнгги пайтларда пул ва нархлар ўртасидаги муносабатлар бузилганлиги тез учрайдиган ҳолатдир. Бунинг учун бошқа асослар ҳақида изланадиган
бўлсак, инфляцияни назорат қилишни марказий банкка юкланганлиги билан изоҳлаш мумкин. Нарх барқарорлиги борасидаги аргументлар ҳам иқтисодий, ҳам институционал хусусиятларга эга бўлиб қуйидагича тавсифланади.