Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

1.4. Iqtisodiyotni modernizatsiyalash sharoitida pul
muomalasini barqarorlashtirishning o‘ziga xos xususiyatlari.
Pul muomalasini muvofiqlashtirisbo'a muomaladagi pul massa- 
sini pui 'igregatlariga bo‘lib o‘rganish va alohida pul agregatiga ta ’­
sir ko‘rsatish muhim ahamiyat kasb etadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul muomalasini muvofiqlashti- 
rishda pul, kredit multiplikatorlari va ulami to ‘liq inobatga olish 
muhim ahamiyat kasb etadi.
Kredit multiplikatorining mohiyati shundan iboratki, kredit tizi­
mining mavjudligi tufayli muayyan tijorat banki tomonidan ochiq 
bozorlardagi operatsiyalar hisobiga Markaziy bankdan olgan kredit 
resurslaridan o ‘z mijozlarini kreditlasa va ushbu mablag‘lar boshqa 
bank mijozlariga o ‘tkazilsa, boshqa bankda kredit resurslarining 
ko‘payishiga va unda kreditlash imkoniyatining ortib borishiga olib
15

---

keladi. Shu tariqa ushbu mablag‘lardan boshqa bir bankka o‘tishi 
keyingi banklarda kredit resurslarining ortib borishiga olib keladi. 
Bu jarayon muomaladagi pul massasining ortib borishiga sabab 
bo'ladi.
Shunday qilib, bozor iqtisodiyoti sharoitida muomaladagi pul 
massasini tovarlar, hizmatlar hajmi bilan muvofiqlashtirib borish 
muhim iqtisodiy ahamiyat kasb etadi va u ishlab chiqarish sama- 
radorligini oshirish, mamlakat iqtisodiy barqarorligini ta’minlash, 
mamlakat pul birligini ayirboshlash imkoniyatini mustahkamlash 
hamda to'lov balansi holatining yaxshilanishiga hizmat kiladi.
Erkin bozor iqtisodiyoti sharoitida pul muomalasini muvofiq- 
lashtiruvchi organ - markaziy bank, muvofiqlashtirish vositalari, 
pul massasi, pul agregatlari, pul bozori, pulga bo‘lgan talab va 
taklif, pulning bozordagi bahosi kabi bozor tushunchalari vujudga 
keladi. Ushbu tushunchalar to ‘g‘risida qo‘llanmamizning keyingi 
boblarida batafsil to ‘xtalib o ‘tamiz.