Pul-kredit orqali muvofiqlashtirish

K*M =P*Y
Ushbu ko‘rinishdagi tenglamada nominal YIM xajmi pul tak- 
lifiga b o g iiq ekanligini ifoda etadi, ya’ni muomaladagi pul miqdo­
rining o ‘zgarishi proporsional ravishda nominal YIM ga yoki bosh- 
qacha qilib aytganda, ishlab chiqarishning puldagi ifodasi pulning 
aylanish tezligi doimiy b o ig a n sharoitda muomalada pul miqdori 
bilan aniqlanadi.
M.Fridman pul miqdorining yillik o ‘sish sur’atini 3-5% o raligi- 
da boiishini taklif qildi. Uning fikriga ko‘ra pul miqdorining yillik 
o ‘sish sur’ati 3 
%
dan oshsa YIM ning o ‘sishi sekinlashadi, 5 % 
dan yuqori b o is a inflyatsiya kuchayadi.
30

---

Monetar nazariyasiga M. Fridmandan tashqari, K. Bruner, A. 
Milser, D. Leydler va boshqalar kiradi. Monetarchilar fikriga ko'ra. 
pulga bo‘lgan talab darajasi yalpi mahsulot va pulning aylanish te- 
zligidan tashqari bank foizi hamda inflyatsiya darajasiga bog'liq. 
Bank foizlari oshsa, pulga bo‘lgan talab qisqaradi va aksincha foi- 
zlar tushsa, pulga boMgan talab ortib boradi. Xuddi shu kabi infly- 
atsiyaning o ‘sish sub’ektlari ham pulga bo‘lgan talabni oshiradi.
Hozirgi zamon monetarizmiga bir gurux iqtisodchilar qalamiga 
oid “Pulning miqdoriylik nazariyasiga oid tadqiqotlar” (1956 y.) 
deb nomlangan asar bilan asos solindi. Uning bosh g ‘oyasi iqti­
sodiy o ‘sishni bozor vositasi ta ’minlaydi, bu visitaning asosiysi pul 
hisoblanadi, degan xulosadan iborat.
Qisqacha xulosa
Bozor iqtisodiyoti sharoitida pul-kredit tartibga solish pul-kredit 
siyosati yoki oddiy qilib monetar siyosatning iqtisodiyotga ta’siri 
markaziy o ‘rinlardan biri:i 
'allaganligi sababli jahonning eng 
yirik iqtisodchi olimlar dikkat-e’tibonv aynan shu muammolarga 
qaratib kelmoqdalar.
Pul-kredit mexanizmini tartibga solishning nazariy asosi kapital- 
istik ishlab chiqarish usulining dastlabki yillarida yaratila boshladi. 
Ishlab chiqarish sharoitining tubdan o ‘zgarishi, uning viriklashishi 
sanoat kapitalining o ’sishi iqtisod fani oldiga qator vazifalar qo‘ydi. 
Ular orasida eng ahamiyatlilaridan biri pul va kreditning mohiyati, 
funksiyasi va xo‘jaliklarning barqaror rivojlanishidagi ularning 
o'rni bo‘ldi. Xuddi shu davrda pul nazariyalari to ‘g ‘risidagi ilk fi- 
krlar yuzaga keldi. Bu nazariyalar: metall va nominall pul nazari­
yalari bo‘lib, ularning o ‘sha davrdagi muammolami yechishdagi 
o ‘m i beqiyos.
31

---

Xozirgi vaqtda pul to ‘grisida turli hil nazariyalar mavjud bo'lib, 
ular o ‘z mazmuniga ko‘ra bir-biridan farq qiluvchi turli oqimlar- 
ga birlashib ketgan. Ana shu oqimlar monetarizm va keynschilik 
oqimini. shubhasiz nazariyalar ichida eng yirik va eng yetakchi 
g ‘oyaviy yo‘nalish sifatida ajratib ko‘rsatish mumkin.