Publications



Download 1,4 Mb.
Pdf ko'rish
bet80/98
Sana27.01.2022
Hajmi1,4 Mb.
#413837
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   98
Bog'liq
materialshunoslik1

5.1. Metallarni sinash
Odatda, metallarning mexanik xossalari deganda, uning
quyidagi ko‘rsatkichlari tushuniladi:
•••••
mustahkamligi 
— metallning deformatsiyaga va yemirilishga
qarshilik ko‘rsatishi;
•••••
plastikligi
— metallning qoldiq deformatsiyada yemiril-
masdan turish xususiyati.
Metallarda plastiklikning kamligi yoki yo‘qligi 
mo‘rtlik
deyiladi.
Mexanik xossalar konstruktor va texnologlarga yuklama-
larning chegarasini belgilash va mashinalarni ishlatish sharoitini
aniqlash imkonini beradi.
Mexanik xossalar tavsiflarining son qiymatlari, ya’ni zo‘ri-
qishlar yoki deformatsiyalar qiymatlari mexanik sinovlar nati-
jasida olinadi. Mexanik sinovlardan metallarning tayyorlanish va
ishlov berish sifatini nazorat qilishda keng ko‘lamda foyda-
laniladi.
Qo‘yilgan kuchlar ta’sirida detal o‘lchamlari va shaklining
o‘zgarishi 
deformatsiya
deyiladi. Deformatsiya jismga qo‘yilgan
tashqi kuchlar ta’sirida yoki jismning o‘zida sodir bo‘ladigan
fizik-kimyoviy jarayonlarda vujudga keladigan ichki kuchlar
ta’sirida yuzaga kelishi mumkin. Bunda vujudga keladigan
zo‘riqishlar o‘q yo‘nalishida cho‘zilishning oddiy holida quyi-
dagiga teng bo‘ladi:
σ

P

F
,
bunda: 
P
– kuch (N); 
F
– jismning ko‘ndalang kesim yuzi (m
2
).


67
Jismda normal va urunma zo‘riqishlar vujudga keladi. Mu-
vaqqat (tashqi) zo‘riqish bilan ichki zo‘riqishlarni bir-biridan
farqlash lozim.
Muvaqqat zo‘riqishlar tashqi yuklama ta’sirida vujudga keladi
va muvozanatlashadi.
Ichki zo‘riqishlar tashqi kuchlar ta’sirisiz, berilgan jism
doirasida vujudga keladi va muvozanatlashadi.
Ichki zo‘riqishlarning hosil bo‘lishi deformatsiyalarning jism
hajmi bo‘yicha notekis taqsimlanishi bilan bog‘liq. Ichki
zo‘riqishlar haroratning metall hajmi bo‘yicha notekis taqsim-
lanishi natijasida vujudga keladi. Masalan, metall tez isitilganda va
sovitilganda metallning tashqi va ichki qatlamlari notekis
kengayadi (siqiladi). Bunday zo‘riqish 

Download 1,4 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   76   77   78   79   80   81   82   83   ...   98




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish