Mavzu: Ozarbayjon ta'lim tizimining o'ziga xos xususiyatlari
201-gruh talabasi Hakimova Nilufarning
Tayyorlagan taqdimoti
Reja
Reja
1. Ozarbayjon ta'lim tizimining rivojlanish tarixi
2. Ozarbayjon Respublikasi ta'lim vazirligi
3. Ozarbayjon ta'lim tizimi
Sovet davrigacha boʻlgan davrda Ozarbayjon ta'limi erta bolalikdan boshlangan islom diniy ta'limini oʻz ichiga olgan. Taxminan besh yoshdan boshlab, ba'zida esa yigirma yoshga qadar davom etgan bolalar masjidlarga qarashli madrasalarda, ta'lim muassasalarida tahsil olishgan. XVII-XVIII asrlarda madrasalar yirik shaharlarda alohida ta'lim muassasalari sifatida tashkil etilgan, ammo ta'limning diniy tarkibiy qismi muhim boʻlib qolgan.1865-yilda Bokuda birinchi texnik litsey va birinchi ayollar litseyi ochildi.
. XIX asrning oxirida ozarbayjonliklar uchun dunyoviy boshlang'ich maktablar paydo boʻla boshladi (ruslar uchun etnik maktablar ilgari tashkil etilgan), ammo butun podsholik davrida Kavkazortida oliy ta'lim muassasalari va ozarbayjon tilidan foydalanish taqiqlangan. Ushbu davrda etnik ozarbayjonlik bolalarning aksariyati ta’lim olmagan va ozarbayjonlarning savodxonlik darajasi, ayniqsa ayollar orasida juda past bo'lgan. Kam sonli ayollarning maktabga borishiga ruxsat berilgan.
Sovet davrida savodxonlik va o'rtacha ta'lim darajasi, 1920-yillarda arab tilidan lotin tiliga va 1930-yillarda lotin tilidan kirillgacha oʻzgarganiga qaramay, juda past boshlang'ich darajadan keskin ko'tarildi. Sovet ma'lumotlariga koʻra, 1970-yilda erkaklar va ayollarning 100 foizi (toʻqqiz yoshdan qirq to'qqiz yoshgacha) savodli bo'lganlar. Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi 2009-yil hisobotiga ko'ra, Ozarbayjonda savodxonlik darajasi 99,5 foizni tashkil etadi.
Ta'lim vazirligi
Ta'lim vazirligi 1918-yil 18-mayda Ozarbayjon Demokratik Respublikasi mustaqilligini e'lon qilganida tashkil etilgan davlat idoralaridan biri edi. Xalq ta'limi vazirligi deb nomlangan birinchi agentlik uchta boʻlimdan iborat edi: umumiy o'rta ta'lim, oliy va o'rta maxsus ta'lim, kasb-hunar maktablari. Ozarbayjon Vazirlar Kengashi bu taklifni 1920-yil 30iyunda ma'qulladi.
1920-yilda Parijda tahsil olgan ozarbayjonlik talabalar guruhi
1920-yil 28-aprelda Ozarbayjonda Sovet hokimiyati o'rnatilgandan so'ng, vazirlik Ozarbayjon SSR Vazirlar Kengashining 1-sonli farmoni bilan Ozarbayjonda Xalq Maorif Komissariyatiga aylantirildi.
1940-yil Vazirlar Kengashi, kasb-hunar muassasalari faoliyatini nazorat qiladigan alohida davlat idorasi Mehnat zaxiralari bo'limini tashkil etishni ma'qulladi. 1959-yilda hokimiyat tashkilotni 1988-yilgacha faoliyat ko'rsatgan Davlat kasb-hunar ta'limi qo'mitasiga aylantirdi. 1959-yilda Vazirlar Kengashi 1964-yildan 1988-yilgacha mustaqil davlat idorasi sifatida faoliyat yuritgan barcha o'rta va oliy ta'lim muassasalarini o'z tasarrufiga oʻtkazadigan Oliy va o'rta maxsus ta'lim qo'mitasini tashkil etishni ma'qulladi. Vazirlik 1993-yil 3-sentabrda Prezidentning buyrug'iga binoan Ta'lim vazirligi deb qayta tashkil etildi. Vazirlik toʻgʻrisidagi nizom Prezidentning 2005-yil 1-martdagi farmoni bilan tasdiqlangan. 2013-yilda Mikayil Jabbarov Ta'lim vaziri etib tayinlandi.
Ozarbayjon Evropa va Osiyo bilan Janubiy Kavkazning janubi-sharqiy mintaqasida joylashgan. Sovet davrida savodsizlik deyarli yo'q qilindi va oliy o'quv yurtlari, ilmiy markazlar va tegishli organlar tarmog'i tashkil etildi.
Bir qator universitetlar va tadqiqot institutlari Ozarbayjon poytaxti Bokuda joylashgan. Ular orasida davlat iqtisodiy Ozarbayjon universiteti, bu savdo, bank va menejment fakultetlarini o'z ichiga oladi. Davlat barcha o'quv muassasalarini, shu jumladan xususiy o'quv muassasalarini, ularga kreditlar ajratish, grantlar ajratish va qonun hujjatlariga muvofiq davlat ta'lim muassasalariga imtiyozlar berish yo'li bilan yaratilishini ta'minlaydi.
Ozarbayjonda 36 ta davlat va 15 ta xususiy universitetlar mavjud. Vazirlik tomonidan e'lon qilingan hisobotlarda ta'kidlanishicha, 2009-yilda mamlakat miqyosida 20953 nafar bakalavriat talabalari va 3526 nafar aspirantlar universitetlarga o'qishga kirdilar. Hozirgi kunda ixtisoslashtirilgan oliy o'quv yurtlarini hisobga olmaganda, oliy o'quv yurtlarida tahsil olayotgan 104925 nafar bakalavriat va aspirantlar mavjud. Mamlakatdagi universitetlarda 11566 nafar professor va 12616 nafar professoroʻqituvchilar ishlaydi
Ozarbayjon oliy ta'limining asosiy tarmoqlari quyidagilar: gumanitar va ijtimoiy fanlar;
madaniyat va san'at
moliya va biznes
tabiiy fanlar
texnologik fanlar
qishloq xo'jalik fanlari
sog'liqni saqlash, farovonlik va xizmatlar
tibbiyot fanlari
