Psixologiyasi

0— 8  ball.  M u sta h k a m   q a t’iy  salbiy  psixologik  m uhit.  Bu 
o raliq   e r-u   x o tin n in g   ajralish  darajasiga  y etib   qolganini  yoki 
birg alik d a  y ashash  h a y o tin i  «juda  og ‘ir»,  « c h id ab   b o 'lm a y d i- 
gan»  d arajad a  e k a n lig in i  k o ‘rsatadi.
9— 15  ball.  N o q a t ’iy ,  o ‘zg aru v ch an   p six ologik  m u h it. 
B u n d ay   k o ‘rsa tk ic h n i  birg a  yashashdan  ixlosi  qaytgan,  o ‘zaro 
m u n o sa b a tla rid a   k e sk in lik   b o ‘lgan  o ilalar  beradi.
16—22  ball.  N o a n iq   psixologik  m uhit.  U n d a   b a ’zi  keskin- 
Üklar  m avjud,  lekin  ijo b iy   kayfiyat  ustunlik  qiladi.
23—25  ball.  Q a t’iy,  ijobiy  psixologik  m u h itg a  ega  b o 'lg an  
oilalar.
11-test. 
«O ilangizda  muloqot  qandav?»  testi
H u rm atli  o ta -o n a la r!  Siz  o ‘z  oilangizda  qaysi  m uloqot  us- 
lubi  m avju d  e k a n lig in i  b ilm o q ch i  b o ‘lsan g iz,  quyidagi  test 
savollariga  «H a»  yoki  « Y o ‘q»  deb javob  bering.

---

1. 
« M e n  
o n a m a n   ( o ta m a n ) , 
m e n g a  
h a m m a  
n a r s a  
«m um kin»  yoki  «M en  ay td im m i,  d e m a k   sh u n d a y   b o kladi»  d e -  
gan ju m la n i  a y ta   olasizm i?
2.  Siz  b olan g izg a  nisbatan jis m o n iy  ja z o n i  q o ‘llaysizm i?
3.  Siz  o ‘z  ham koringizga  n is b a ta n   o vozingizni  k o 'ta r ib  
g apirishingiz,  h a q o ra t  qilishingiz  m u m k in m i?
4.  Siz  shaxsiy  zaruriyatlaringiz  u c h u n   tu rm u sh   o ‘rto g ‘in g iz - 
d a n   pu l  yashirasizm i?
5.  A gar  ish d a  yoki  d o 'stla rin g iz   o ld id a   uzoq  u sh lan ib   q o l-  
san giz,  b u   t o ‘g ‘rid a   tu rm u sh   o ‘r to g kin g iz n i  o g o h la n tiris h n i 
o ‘zingiz  u c h u n   z a ru r  deb  h iso b lay m izm i?
6.  Siz  q o ‘rq itish   m a q sa d id a   m u s h t  o 'q ta la   o lis h in g iz  
m u m k in m i?
7.  T u rm u sh   o ‘rto g ‘ingizning  q a rin d o sh la rig a   b aq ira  o la s iz -
mi?
8.  X ay rlash m asd an   turib,  u y d a n   c h iq ib   k eta  olasizm i?
9.  0 ‘zingiz  b ilan   b ir  sh a h a rd a   y a sh o v ch i  o g 'ir  kasal  q a r in -  
d o sh in g izd an   x a b a r  olm ay  bilasizm i?
10.  Siz  x o tinin gizni  (eringizni)  d u g o n a la ri,  o ‘rto q lari  b o ‘l- 
m asligi  k erak  d eb   hisoblaysizm i?
11.  Siz  o ‘z  h am koringizga  q a ra ta   «siz  q a y erd a  e d in g iz , 
q ay erlard a  yuribsiz?»  deya  olasizm i?
12.  M a ’lu m   sharoitlarda  tu rm u s h   o ‘rto g ‘ingizni  u z o q   v a q t 
kutish  zaru riy ati  sizning jah lin g izn i  c h iq a ra d im i?
Olingan  m a 'lu m o tlar  tahlili:
A gar  siz  h a m m a   savollarga  ijobiy  ja v o b   bergan  b o ‘lsa n g iz , 
sizning  o ilan g izd a  m a ’m u riy -b u y ru q b o z lik   tizim i  h ukm   su ra d i.
A gar  ju d a   b o ‘lm aganda  u c h ta   savolga  «yo‘q»  deb  ja v o b  
berg an  b o 'lsa n g iz ,  dem ak  hali  u m id   b o r,  k o ‘p  narsa  y o ‘q o tm a -  
g an siz,  y o sh in g iz d a n   q a t’i  n a z a r   n im a la r n id ir   o 'z g a r tir is h  
m um kin.
A gar  javoblaringizning  y arm i  salbiy  b o ‘lsa,  siz  d e m o k r a -  
tizm g a  m o y ilsiz,  c h a rc h a g a n siz ,  d a m   o lish in g iz  kerak.  S iz  
asabiy  va  jah ld o rsiz ,  lekin  u m u m a n   o lg a n d a   t o ‘g ‘ri  y o ‘n a lis h d a  
h a ra k a t  qilayapsiz.  0 ‘zingizni  te k sh irib   k o ‘ring  va  yangi  h a y o t-  
ni  boshlang.  B oshlanishi  u c h u n   ju d a   boM m aganda  b itta  p o z i-  
tsiyani  o ‘zgartirishga  harakat  q ilin g ,  m asa lan   uydan  k e ta y o tib  
o ‘z  yaq in larin g iz  bilan   m uloyim   x ay rlash ish g a,  ularga  m u v a f- 
faqiyat,  y axshilik  tilashga  h a ra k a t  q ilin g .  K ichkina  yoki  o ‘s m ir

---

b o lalarin g iz  o ld id a   tu rm u s h   o ‘rtog‘in gizn i  o ‘pib  q o ‘yishdan 
uyalm ang.  Bu  n o rm a ,  n o rm a d a n   og‘ish  em as.  A m m o   b u   bilan 
oiladagi  m a ’m u riy -b u y ru q b o z lik   tizim in i  b a rta ra f  etishga  y o ‘l 
o ch ilg an   b o ‘ladi.
0 ‘zingizni  o ila n g iz   a ’zo lari,  h a tto   b o lalaring iz  bilan  h am  
m aslah atlashishga  o ‘rg atin g .  0 ‘zingiz  y akka  q a ro r  qabul  qil- 
m a n g ,  siz  sh u   z a h o ti  y a sh ash   o s o n la s h g a n in i  h is  qilasiz. 
B ularn in g  barch asi  o ila d a g i  nizolarni  b a rta ra f  e tish d a   k atta  roi 
o ‘ynaydi.
12 -test. 
«Siz  bir-biringizga  mos  tushasizm i?»  testi
H a q iq a td a n   h a m   b ir  o lm an ing   ten g   ikki  b o ‘lagidek  b ir-b ir- 
lariga  o ‘xshagan  ju ftla rg a   q arab  biz,  k o ‘p in c h a   « U lar  b ir-b irla- 
riga  (ideal)  m o s  tu sh a d ila r»   -   deymiz.
Siz  o ‘z  ju ftin g iz g a   (tu rm u sh   o ‘rto g ‘ingizga,  tan la g an   kishi- 
ngizga)  m o s  tu sh a siz m i?   U   sizga  m osm i?  N im a   sizlam i  bog ‘lab 
tu rib d i?   N im a  a jra ta d i?   S izlarning baxtli,  m uvafîaqiy atli tu rm u sh  
q u rish larin g iz u c h u n   q a n d a y   im koniyatlaringiz bor?
B uning  u c h u n   siz   o ‘z   juftingiz  b ilan   b irg alikd a  quyida 
keltirilgan  savollarga ja v o b   berishga  harak at  qilib  k o ‘ring.
1.
Burj  (zo d ia k )  b o ‘y ich a  sizning  belgingiz 
va  ju ftin g iz n in g   belgisi  quyida  keltirilgan 
g u ru h la rn in g   b itta s id a   joylashganm i?  a) 
Suv  ( q ic h q ic h b a q a ,  b a liq ,  c h a y o n )  b) 
O lov  (q o ‘y,  k a m o n c h i,  sher);  d)  H avo 
(egizaklar,  ta ro z i,  suv  quyuvchi)  e)  Y er 
(b uzo q,  qiz,  to g ‘  ech k isi)
«Ha»
«Yo‘q»
2.
Siz,  k o ‘p c h ilik   o ra sid a   (bazm larda)  tez - 
tez   b o ‘lib  tu ris h n i  yoqtirasizm i?
3.
Siz,  n e c h a   yil  o ila   q u rish g an lik iarid an  
q a t’i  n a z ar,  e r- x o tin la r   dam   o lishlarini 
( ta ’tillarini)  b irg a   o ‘tkazishlari  kerak  deb 
hisoblaysizm i?
4.
Siz  q an d ay   hiso b lay siz,  oila  q u rg an d an  
so ‘ng  h am   q a ra m a -q a rs h i jins  v akillaridan 
d o ‘stga  ega  b o ‘lish  m um kinm i?

---

5.
S izn in g   o ta-o n an g iz  b ir-b irla ri  bilan   b u- 
tu n la y  
m u ro sa d a  
( d o im o  
k elishib) 
yash ay dilarm i  (y ash agan larm i)?
6.
Siz  o tan g iz   bilan  yaxshi  m u n o sa b a td a m i- 
siz,  (yaxshi  m u n o sab atd a  b o ‘lganm isiz)? 
(B u  savol  qizlar  u c h u n ).  S iz   o n a n g iz   b i­
lan  yaxshi  m u n o s a b a td a m is iz   (yaxshi 
m u n o s a b a td a   b o lg a n m is iz ) ?   (B u   savol 
yigitlar  u ch u n ).
7.
Siz  u c h u n   e r-x o tin lik n in g   aso siy   m aqsadi 
n im a d a ?   a)  Bolalar  va  u la rn in g   tarbiyasi 
h a q id a   o ‘ylash.  b)  M od d iy   t a ’m in lan g an - 
lik;  d )  Iliq,  xotirjam   p six o lo g ik ,  hissiy 
m u h it.  B ir-birini  to 'la   o £z a ro   tu sh u n ish .
Olingan  m a 'lu m o tla r  tahlili:
E n di  quyidagi jadvaldan  fo y d a la n g a n   h old a  h a r  b irin g iz   o ‘z 
ballarin g izni  hisoblab  chiqing.  A g a r  y e ttin c h i  savolga  b e rg a n  
javob in giz  ikkovingizda  ham   b ir   xil  b o ‘lsa,  u n d a   h a r   b irin g iz  
o ‘zingizga  y ana  besh  balldan  q o ‘sh asiz,  aks  h o ld a   y u q o rid a g i 
olti  savolga  olgan  b allaringizning  o ‘zin i  qoldirasiz.
SAVOL
HA
YO‘Q
1
5
0
2
5
0
3
5
0
4
5
0
5
5
0
6
5
0

---

N a tija la m i  hisob lab  c h iq in g   va  yiqqan  ballarin giz  o ‘rtasid a- 
gi  fa rq n i  taqqoslang.
B ailar  o ‘rtasida  farq   5 — 10  b o ‘lsa:  S izlarn ing   ittifoqingiz 
m uv affaqiyatli  (yoki  m u v affaq iyatli  b o ‘lish  e h tim o li  y u qo ri).  U 
s iz la rn in g   o ‘z a ro   ta la b la rin g iz n in g   b u tu n la y   q o n d irilis h in i 
t a ’m in lay d i  va  sizn in g   o ‘z  ishonchingizga  k o ‘ra  rivojlanadi. 
S iz la rn in g   farzan d larin g iz  sevgi  m uhitida  oilaviy  go rm o n iy ad a 
o ‘sish   im k on iyatlariga  eg alar.
B ailar  farqi  15—25  b o ‘lsa:  Sizlar  o ‘rtangizdagi  farq,  sizlar­
n in g   talablarin giz  va  in tilish larin g izn i  am alga  o sh irish d a   qiyin- 
c h ilik la rn i  yuzaga  k e ltirish i  m um kin.  Bu  esa  k o ‘p in c h a   bir- 
b irin g iz d a n   q o n iq m a s lig in g iz g a   va 
m u n o sa b a tla rin g iz n in g  
so v u sh ig a  olib  kelishi  m u m k in .  Bir-biringiz  bilan   och iqchasiga 
g a p la sh ib   olinglar.
S izlar,  hali  y an a  u m u m iy   y o ‘1 to p a  o lishlaringiz  m u m kin.
B ailar  farqi  25  va  u n d a n   k o ‘p  b o ls a :  S izlarning  xarakter- 
la rin g iz   ju d a   farqlidir.  O ilan g izn i  saqlab  qo lish  u c h u n ,  sizlar 
ikk o v in g iz  ham   d o im o   b ir-b irin gizg a  yon  b e rish in g la r  kerak. 
F a q a t  sh u n d ag in a  o ila n g iz   o su d a   hayot  kechirishi  m u m k in .  0 ‘z 
u stin g iz d a   k o ‘p ro q   ish la sh in g iz   va  juftingizga  k o ‘p ro q   e ’tibo r 
b erish in g iz   kerak.
1 4 -test.  «Qiyin  hayotiy  vaziyatlardan  chiqa  olish»  testi
O d a m la r  h ay o tn in g   q iy in   sharoitlaridan  tu rli  yoMlar  bilan 
c h iq a   o la d ila r.  B u n d a y   h o la tla r  pedagogik  fa o liy a td a   k o ‘p 
u c h ra y d i.  B a ’z ila r  q iy in c h ilik la rg a   m o sla sh a d ila r  va  «oqim  
b o 'y la b »   suzishga  h a ra k a t  qiladilar.  B oshqalar  esa  taq dird an  
n o ro z i  b o ‘lib,  jah l  q ila d ila r,  em otsional  q arsh ilik  k o ‘rsatadilar, 
lek in   h e c h   n arsani  hal  q ilm a y   sekin  tin c h la n a d ila r.  U chin chi 
xil  o d a m la r  esa  m u a m m o n i  «ko‘rmaslikka»  h a ra k a t  qiladilar. 
T o ‘rtin c h i  xil  o d a m la r  e s a   q an d ay d ir  b o sh q ach a  y o ln i  qid i- 
ra d ila r.  Q uyidagi  test  o d a m n in g   hayot  q iy in c h ilik la rin i  hal 
q ilis h d a   u stu nlik  q ila d ig a n   y o ‘llarni  to p a  oigan  qobiliyatini  bel- 
g ila b   b erad i.  T estn i  y e c h is h d a   har  bir  savolga  b itta   variantni 
ta n la b  ja v o b   berish  kerak.
1. 
B oshqa  kishilarga  o ‘z   k o ‘ngilsizliklaringiz  va  tashvish- 
la rin g iz   haq id a  g a p ira siz m i?
a )  y o ‘q ,  c h u n k i  b u   m e n g a   yordam   b erm ayd i  deb  hisoblay- 
m a n ;
b )  h a ,  ag ar  b u n g a  m o s  su h b atd o sh   topsam ;

---

d )  h a r  d o im   em as,  tashvishlarni  e sla sh   o ‘zim ga  o g ‘ir.
2.  K o ‘ngi!sizliklam i  q an ch alik   o g ‘ir  k ech irasiz?
a)  h a r  d o im   va ju d a   og‘ir;
b)  b u   m u h itg a   bog'liq;
d)  ch id a sh g a   h ara k a t  q ila m a n ,  c h u n k i  h a r  q an d ay   k o 'n g il-  
sizlikni  oxiri  b o ‘ladi.
3.  A gar  siz  spirtli  ichim liklarni  is te ’m ol  qilsangiz,  q a n d a y  
h o latla rd a   ichasiz  (spirtli  ich im lik la r  ich m asan g iz  b u   savo lga 
javob  b e rm a sd a n   keyingi  savolga  o ‘tish in g iz   m u m k in ).
a)  o ‘z  tash v ish larim n i  v in o d a  « c h o ‘ktirish»  u c h u n ;
b)  q a n d a y d ir  y o ‘l  bilan  m u a m m o la rd a n   c h a lg ‘ish  u c h u n ;
d)  sh u n c h ak i  o ‘zim ,  ch u n k i  m e n g a   b a ’z a n   kayfda  o ‘z im n i 
erkin  his  qilish  va  yoqim li  kayfiyatda  b o ‘lish  yoqadi.
4.  Biron  n a rsa   sizni  q attiq   ran jitsa   n im a   qilasiz?
a)  o ‘z im n i  b o ‘sh  q o kyib,  a n c h a d a n   b u y o n   q ilm ag an  is h - 
larim n i  b a ja ram a n ;
b)  d o ‘stlarim n ik ig a  m eh m o n g a  b o ra m a n ; 
d)  uyda  o ‘z - o ‘zim ga  ach in ib   o ‘tira m a n .
5.  A gar  sizni  y aq in  kishingiz  xafa  qilsa:
a)  h ech  kim   bilan   m u om ala  q ilm a y m a n ;
b)  u n d a n   tu sh u n tirish n i  talab   q ila m a n ;
d)  m en i  tin g lash i  m u m k in   boM gan  h a r   q a n d a y   o d a m g a   b u  
h aq id a  gapirib  beram an .
6.  Baxtli  d a q iq a lard a   siz:
a)  o ‘tgan  baxtsizligingiz  h a q id a   o ‘y lam ay siz;
b)  bu  d a q iq a la r tez   o ‘tib  k e tis h id a n   q o ‘rqasiz;
d)  h a y o td a  k o ‘p   k o ‘ngilsizliklar b o rlig in i  unutm aysiz.
7.  P six iato rlar  h aq id a q an d a y   fik rd asiz?
a)  u larn in g   patsiyentiga  ay la n ish n i  x ohlam asd in g iz;
b)  u lar  k o ‘pchilikka  aniq  y o rd a m   b e ra   o lad ilar;
d )  o d a m   o ‘ziga  psixiatorlarsiz  y o rd a m   b e ra   olishi  kerak.
8.  T a q d ir,  sizning  fikringizcha:
a)  sizni  t a ’qib  qiladi;
b)  sizga  n isb a ta n   nohaq;
d )  sizni  q o ‘lla b -q u w a tla y d i.
9.  T u rm u s h   o ‘rto g ‘ingiz,  y o k i  se v g an   k ish in g n z   b ila n  
u ru sh d an   s o ‘ng, ja h ld a n   tushib  n im a   h a q id a   o ‘ylaysiz?
a)  oldin  b o ‘lgan  yoqim li  d a m la rn i  eslaysiz;
b)  u n d a n   x ufyona  o ‘ch   olish ni  o rz u   qilasiz;
d)  u n d a n   q a n c h a lik   sitam   k o ‘rg a n in g iz n i  o ‘ylaysiz.

---

Javob
1
2
3
4
5
6
7
8
9
A
3
4
5
0
3
1
4
5
t
B
1
0
3
2
0
3
2
2
2
D
2
2
]
4
1
5
3
1
3
O lingan  m a’lum otlar  tahlili:
7 - / 5  
ballda  o d a m   qiyinchilikka  te z   m oslashib,  to ‘g‘ri  y o ‘l 
to p a   o lad i,  v o q e a g a   a n iq ,  to ‘g ‘ri  baho  b e ra   oladi.