"psixologiya"

 
Asosiy savollar:   
1.Psixologiya fanining predmeti.  
2.Psixologiya fanining predmeti haqidagi tasavvurlar taraqqiyotining asosiy 
bosqichlari.  Sharq mutafakkirlarining falsafiy va psixologik qarashlari 
3.Psixologiya fanining tarmoqlari va boshqa fanlar bilan aloqasi.  
4.Psixologiya fanining metodlari.  
 
1.  Psixologiya fanining predmeti. 
Har bir fan boshqa fanlardan o’z predmeti bilan farq qiladi.  Psixologiya 
ham  alohida  fan  sifatida,    voqyelikning  alohida  sohasi  bo’lgan  psixik  (ruhiy) 
hayotni o’rganadi.  “Psixologiya” so’zining  o’zi yunoncha  psyuxye  (ruh,  jon) 
va logos  (so’z,  ilm) degan ikki so’zdan olingan bo’lib,  ma’nosi ruh haqidagi 
ilm  demakdir.  Lekin  uning  bu  ma’nosi  hozirgi  zamon  psixologiyasining  asl 
mazmunini ochib bera olmaydi Chunki hozirgi psixologiya fani psixika,  uning  
zohir  bo’lishi  va  rivojlanish  qonuniyatlari  haqidagi  fandir  (G’oziyev  E).
1
  
Psixologiya  psixik  holatlar,    psixik  jarayonlar  va  ularning  mexanizmlarini 
o’rganadigan fandir (A. V. Petrovskiy).
2
  
Har  birimizda  mavjud  bo’lgan  sezgilar,    idrok,    diqqat,    xotira,    xayol,  
nutq,  tafakkur,  hissiyot,  idora kabilar psixik jarayondir.  Bulardan tashqari har 
bir shaxsning o’zigagina xos bo’lgan xususiyatlar: qiziqish,  havas,  qobiliyat va 
iste’dod,    temperament  va  xarakter  kabilar  ham  psixik  jarayonlar  jumlasiga 
kiradi.    Psixik  jarayonlarning  umumiy  yig’indisini  bir  so’z  bilan  psixika  deb 
yuritamiz.  
   Psixika organik hayotning yuksak formalaridan bo’lib,  u hayvonlar va 
insonga  xosdir.    Lekin  hayvonlarning  psixikasi  inson  psixikasiga  nisbatan 
                                                           
1
 G’oziyev E. F.  Psixologiya.  –Т. : «O’qituvchi»,  2007.  -508 b.   
2
 Umumiy psixologiya.  А. V. Petrovskiy tahriri ostida.  –Т. : «O’qituvchi»,  2002.  -508 b. 

---

5 
 
soddaroq tuzilgandir.  Inson psixikasi miqdor jihatidan ham,  sifat jihatidan ham 
hayvonnikidan farq qiladi.   
   Insondagi  psixik  hayot  sohalari  nihoyat  xilma-xildir.    Shunga 
qaramasdan  ular  bir-biri  bilan  chambarchas  bog’langan  bo’ladi.    Psixologiya 
fanining  vazifasi ana shu bog’lanish va munosabatlarning  qonuniyatlarini ochib 
berishdir.    Bundan  tashqari,    Respublikamiz  mustaqillika  erishgan  hozirgi 
davrda  inson  ongidagi  sarqitlarni,    birinchi  navbatda,    sobiq  kommunistik 
g’oyalardan  xalos  qilish,    bolani  yangicha  fikr  yuritishga  o’rgatish,    uning 
ongiga  ta’sir  qilishning  eng  samarali  yo’llarini  ko’rsatib  berish  ham 
psixologiyaning  vazifasidir.