Psixologiya

          Ijtimoiy tasavvurlar ijtimoiy psixologiyaning o`rganish ob

’ektidir.  

Ijtimoiy  tasavvurlar  shaxslararo  munosabatlar  tizimida  shakllanib,  ular  shaxs  xulq-atvorini 

turli  ijtimoiy  vaziyatlarni  boshqarib  turuvchi  muhim  psixologik  mexanizmdir.  Ular 

individual va ijtimoiy ong o`rtasidagi o`ziga xos psixologik ko`prik bo`lib, bizning kundalik 

hayot tarzimiz, ob

’ektiv borliqni tushunish va anglashning muhim vositasidir.  

Har bir shaxsdagi ijtimoiy tasavvurlarni bir necha kategoriyalarga bo`lish mumkin: 

          turli ijtimoiy guruhlar haqidagi tasavvurlar,  

          din va boshqa konfessiyalar haqidagi tasavvurlar;  

         fan va ilmiy tushuncha haqidagi tasavvurlar;  

          shaxsni  bevosita  o`rab  turgan  ijtimoiy  muhit  -  oila,  oilaviy  rollar,  xulq-atvor 

normalari, etika haqidagi tasavvurlar;  

          madaniyat va madaniy qadriyatlar;  

          nihoyat, shaxsning o`z "Meni" haqidagi obrazlar tizimi.  

          Ijtimoiy  psixolog  qanday  ilmiy  tadqiqot  olib  bormasin,  u  albatta  ijtimoiy 

tasavvurlarning biror sohasiga murojaat qiladi.  

Ijtimoiy  tasavvurlarni  o`rganish  va  tarixiga  murojaat  qilib,  shuni  ta

’kidlash mumkinki, bu 

konsepsiya  Fransiya  psixologik  maktabiga  taalluqlidir.  Uning  asoschisi  Emil  Dyurkgeym 

bo`lib,  u  o`zining  sotsiologik  qarashlari  tizimida  ijtimoiy  tasavvurlarni"ijtimoiy  fakt"eki 

obrazlar  tarzida  talkin  etgan.  Uning  keyingi  izdoshlari  bo`lgan  Franzuz  olimlari  S. 

Moskovisi,  D.  Jadeli,  Kodol,  Arbik,  V.  Duaz,  M-J.  Shombar  de  Lov  va  boshqa 

tasavvurlarning ijtimoiy  tabiati, ularning hayotdagi o`rni, ahamiyati, tuzilishi va o`zgarishi 

---

 

8 

masalasida  qator  ilmiy  tadqiqot  ishlarni  amalga  oshirib,  ijtimoiy  tasavvurlar  haqida  o`ziga 

xos nazariyalar yaratdilar. Ularning asosiy tadqiqot usullariga anketa, kontent-analiz, suhbat 

metodlari  kirib,  shu  oddiy  metodlar  yordamida  fransuzlarning  shaxs  haqidagi,  freydizm 

haqidagi,  din  haqidagi  tasavvurlaridan  tortib,  katta  -  ijtimoiy  guruhlar  ayollar,  erkaklar  va 

bolalar  haqidagi  tasavvurlarini  tadqiq  qiladilar.  Oxirgi  yillarda  kognitivizm  yunalishi 

doirasida ushbu konsepsiyaning hayotiyligi isbotlanmoqda va butun dunyo psixologlari bu 

nazariyani tan olmoqdalar.  

Ajratilgan  vazifalardan  eng  muhimi  shuki,  hozirgi  davrda  ijtimoiy  psixologiya  o`zi  bilan 

bevosita  aloqador  bo`lgan  boshqa  psixologiya  tarmoqlari  bilan  hamkorlikda  keskin 

o`zgarishlar  davrida  har  bir  inson  ongida  nima  sodir  bo`ladi,  u  bu  o`zgarishlarni  qanday 

idrok  qilmoqda,  uning  hayotiy  mavqeini  qanday  qilib  maqsadga  muvofiq  tarzda 

faollashtirish mumkin, degan savollarga ilmiy asoslangan javob topib berishdir.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ijtimoiy tafakkur, yangicha 

dunyoqarash va munosabatlarning 

shakllanishi. 

ijtimoiy tafakkur, yangicha 

dunyoqarash va munosabatlarning 

shakllanishi. 

Ijtimoiy psixologiyaning dolzarb 

masalalari 

insonning 

o’ziga va o’zgalarga 

ta’sir etish mexanizmlarini 

o’rganish. 

 

ijtimoiy tafakkur, yangicha 

dunyoqarash va munosabatlarning 

shakllanishi. 

ijtimoiy tafakkur, yangicha 

dunyoqarash va munosabatlarning 

shakllanishi. 

---

 

9 

1.5-sxema.