Psixologiy asi

1 6 - ja d v a l
Yoshi k attala rd a epilepsiyani davolashda ishlati "ligan 
dorilarni tavsiya qilish bo'yicha k o 'rsatm ala r (J.Fisher, K. G raves, 1999,
o 'zg a rtirish lar bilan)
Dorivor vosita
Ishlab
chiqarishdagi
dozasi, mg
Boshlang'ich
kundalik dozasi
O'rtacha
kundalik dozasi
V a lp ro a tla r
2 0 0 ,3 0 0 , 500
5 - 1 0 m g /k g
1 5 -6 0 m g /k g
F en o b arb ital
50, 100
0 ,5 -1 m g /k g
1 3 m g /k g
F en ito in
100
4 - 5 m g/kg
4 - 7 m g /k g
E to su k sim id
25 0
4 - 1 0 m g /k g
1 0 -3 0 m g /k g
F elb a m at
4 0 0 - 6 0 0
1200 m g
1 2 0 0 -3 6 0 0 m g
L am o trid jin
2 5 , 100, 150, 200
2 5 -5 0 m g
3 0 0 - 5 0 0 m g
T ia g a b in
5, 10, 15
4 m g
3 2 - 5 6 m g
T o p ira m a t
2 5 , 1 0 0 ,2 0 0
5 0 m g
2 0 0 - 6 0 0 mg
V ig ab a trin
500
5 0 0 -1 0 0 0 m g
2 0 0 0 - 4 0 0 0 mg
Z o n isa m id
100, 2 0 0
1 0 0 -2 0 0 m g
4 0 0 - 6 0 0 m g
O k sk a rb a z e p in
150, 300
3 0 0 -6 0 0 m g
9 0 0 - 3 0 0 0 mg
L ev e tira tse ta m
500
1000 m g
1 0 0 0 -3 0 0 0 mg
Izoh: Bu yerda ko 'rsatilgan dorilar dozasi ishlab chiqaruvchi firm aning tavsivasidan
farq qilishi mumkin. Chunki jadvaldagi ma'lumotlar klinik tekshiruvlar asosida tayyorlangan.
Bemorlarga beriladigan tavsiyalar
T i b b i y p s i x o l o g y o k i v r a c h e p i l e p s i y a b i l a n o g 'r i g a n b e m o r l a r n i
n a z o r a tig a o lib , c h u q u r o 'r g a n i b , s o g 'lo m tu r m u s h ta r z ig a o 'r g a t i s h i lo z im . 
M a s a la n , h o z irg i k u n d a a h o l in in g a k s a r i y a t q is m i te le v iz o r v a k o m p y u te r
m o n it o r i o ld id a k u n in i o 't k a z a d i . E p ile p s iy a b ila n k a s a ll a n g a n b e m o r l a r
b u n d a y e l e k t r o n u z a tg ic h v o s i t a l a r i d a n f o y d a l a n i s h n i c h e g a r a l a s h l a r i
7 .iru r. T e le v iz o r n i q o r o n g 'i x o n a d a e m a s , y o r u g ' x o n a d a k o 'r i s h k e r a k
295

---

v a te le v i z o r g a c h a b o M g a n m a s o f a 2 m . d a n o r t i q b o M ishi, t e l e k o 'r s a -
t u v l a r n i t o m o s h a q i l i s h d a v o m i y l i g i 2 s o a t d a n o s h m a s l i g i k e r a k .
F o to s e n s itiv e p ile p s iy a d a te le v iz o r k o ‘r is h y o k i k o m p y u te r m o n it o r i o ld id a
o ‘tir is h m a n e tila d i.
E p i l e p s i y a b ila n k a s a l l a n g a n b o l a l a r n i n g d e y a r li b a r c h a s i b o s h q a
b o l a l a r s i n g a r i , m a k t a b v a b o g ‘c h a l a r g a b o r i s h l a r i m u m k i n . B i r o q
o l i g o f r e n i y a , b o l a l a r s e r e b r a l f a l a j l i g i k a b i b o s h m i y a n i n g o r g a n i k
k a s a l l i k l a r i d a k u z a t i l a d i g a n t u t q a n o q x u r u j l a r i d a b o l a l a r , a l b a t t a ,
m a x s u s m a k t a b l a r d a ta M im o l i s h l a r i k e r a k . B e m o r b o l a l a r n i f a q a t
t u t q a n o q x u r u ji b o r lig i s a b a b l i j a m i y a t d a n a j r a t i b t a r b i y a l a s h n o t o ‘g ‘ri, 
b u n d a y q o n u n l a r h a m y o ' q . A k s i n c h a , u l a r g a t o M a q o n l i h a y o t
k e c h ir is h g a im k o n i y a t y a r a t i b b e r is h lo z im . U l a r til o ‘r g a n m o q c h i boM sa, 
jis m o n iy t a r b i y a m a s h q l a r i v a s p o r t g a v r a c h r u x s a t b e r s a , q a t n a s h i s h i
m u m k i n , b i r o q b u h a q d a tr e n e r n i o g o h l a n t i r i b q o 'y i s h k e r a k . C h u n k i , 
x u r u j te z - te z k u z a t i l a d i g a n h o l a t l a r d a b e m o r d a v o l a n is h i lo z im , x u r u j 
k a m b o M a d ig a n h o l a t l a r d a u s p o r t n i n g y e n g il t u r l a r i g a q a t n a s h i s h i
m u m k i n . S p o r t n i n g b a ’zi t u r l a r i , y a ’n i b o k s , s h t a n g a k o 't a r i s h , k u r a s h , 
s u z is h , te z y u g u r i s h m u m k i n e m a s . S h u n i a l o h i d a t a ’k i d l a s h lo z im k i, 
re ja li t a r z d a s p o r t n i n g y e n g il t u r l a r i b ila n s h u g ‘ u lla n is h f o y d a li d ir , c h u n k i 
s o 'n g g i p a y t l a r d a m u t a x a s s i s l a r o 's m i r l a r d a k u z a t i l a d i g a n t u t q a n o q
x u r u j l a r i n i n g k o m p y u t e r m o n i t o r i o l d i d a u z o q o 't i r i s h d a n k u c h a y i b
k e t a y o t g a n l i g i n i t a ’k i d l a s h m o q d a .
Y i r i k a m e r i k a l i k e p i l e p t o l o g V . L e n n o k s « F a o l h a y o t x u r u j l a r
a n t a g o n i s t i d i r » , d e g a n e d i . M u t a x a s s i s l a r e p i l e p s i y a k a s a l l i g i d a
x u r u jla r n in g p a s s iv h a y o t k e c h ir u v c h i b e m o r l a r d a k o 'p k u z a tilis h i, f a o l 
a q l iy v a j i s m o n i y m e h n a t b ila n s h u g 'u l l a n u v c h i b e m o r l a r d a e s a k a m
k u z a tilis h m ; n y ti^ h a d i. S lm n iu g
1
ш ш o e n i u iia in i, a y n i q s a , b o la la r
v a o ‘s m i r la r n i jis m o n iy x a t t i - h a r a k a t l a r d a n , o 'q i s h d a n c h e g a r a l a b q o 'y i s h
v a u l a r n i n g k o 'z o 'n g i d a o ila v iy b o 'l i b , k a s a li n i m u h o k a m a q ila v e r is h
o g 'i r r u h iy a s o r a t l a r q o ld ir a d i. B u n d a y b o l a l a r d a m e l a n x o l ik la r g a x o s
b o 'l g a n x u l q - a t v o r s h a k lla n a d i, u l a r r u h iy n o g ir o n b o 'l i b o 's a d i . B iro q
o r t i q c h a r u h iy v a jis m o n iy z o 'r i q i s h l a r x u r u j l a r s o n in i k o 'p a y t i r i s h i n i h a m
u n u tm a s li k k e r a k .
B e m o r l a r g a h a y o t u c h u n x a v f l i b o 'l g a n h a y d o v c h i l i k q i l i s h , o ' t
o 'c h i r i s h , m i l i t s i y a , s o q c h i l i k v a q u t q a r u v c h i l i k k a s b l a r i n i e g a l l a s h ,
s h u n in g d e k k im y o v iy v o s ita la r b ila n , b a l a n d b in o la r d a h a m d a j a r o h a t l a n i s h
x a v fi y u q o r i b o 'l g a n z a v o d v a f a b r ik a l a r d a is h la s h m u m k in e m a s . T u n g i 
s m e n a l a r d a is h l a s h u m u m a n m a n e t i l a d i , c h u n k i u y q u g a t o 'y m a s l i k
x u r u jla r n in g ta k r o r la n is h i y o k i k o 'p a y i b k e tis h ig a s a b a b b o 'la d i .
E p i l e p s i y a n i n g b a ’z i t u r l a r i d a t e z y o r d a m t a l a b q i l i n m a y d i ,
m a s a l a n , a b s a n s l a r d a . A k s a r i y a t t u t q a n o q x u r u j l a r i n i n g d a v o m i y l i g i
296

---

3 - 5 d a q i q a b o ‘ l i b , b e m o r g a y o r d a m k o ‘ r s a t g u n c h a o ‘t i b k e t a d i .
K o 'p i n c h a , t o n i k - k l o n i k x u r u j l a r b i l a n k e c h u v c h i e p i l e p s i y a l a r d a
b e m o r l a r g a t e z y o r d a m k o ' r s a t i s h g a t o ‘ g ‘ r i k e l a d i . C h u n k i
e p i l e p s i y a n i n g b u t u r i d a j a r o h a t l a n i s h l a r k o 'p k u z a t i l a d i . T e z y o r d a m
k o ' r s a t i s h b e m o r g a j a r o h a t y e t k a z i s h i m u m k i n b o ' l g a n x a v f l i
n a r s a l a r n i z u d l i k b i l a n c h e k k a g a o l i s h d a n b o s h l a n i s h i k e r a k . B e m o r n i
x a v f s i z v a y u m s h o q j o y g a o 't k a z i s h v a u n i n g y o q a s i n i o c h i s h l o z i m .
A g a r x u r u j y o p i q j o y d a k u z a t i l s a , d e r a z a l a r n i o c h i b , b e m o r g a t o z a
h a v o k e l i s h i n i t a ’ m i n l a s h k e r a k . B e m o r n i n g b o s h i n i k u c h
i s h l a t m a s d a n , y o n t o m o n g a b u r g a n h o l a t d a u s h l a s h l o z i m , a n a
s h u n d a b e m o r n i n g t i l i t o m o g ' i g a t i q i l i b q o l m a y d i . B u n i n g u c h u n
b e m o r n i n g y o n i g a y o n t o m o n d a n e m a s , b a l k i b o s h u c h i d a n b o r i s h
k e r a k . C h u n k i x u r u j p a y t i d a b e m o r q o ' l i b i l a n q a t t i q u r i b y u b o r i s h i
m u m k i n . A g a r t u t q a n o q x u r u j l a r i b e m o r n i n g b o s h i v a t a n a s i c h a p
t o m o n g a q a y r i l i b k u z a t i l a y o t g a n b o ' l s a , u n i c h a p g a , o 'n g g a q a y r i l i b
k u z a t i l a y o t g a n b o 'l s a , o ' n g g a b u r a g a n h o l d a u s h l a s h z a r u r . B e m o r
t i l i n i t i s h l a b o l m a s l i g i u c h u n s h p a t e l y o k i q o s h i q n i d o k a g a o ' r a b ,
y o n t o m o n d a n t i s h l a r i o r a s i g a q o 'y i s h lo z i m , b i r o q b e m o r n i n g j a g 'i n i
z o ' r l a b o c h i s h m u m k i n e m a s . X u r u j b o 'l a y o t g a n p a y t d a , b e m o r n i n g
o y o q - q o 'l l a r i n i z o 'r l a b u s h l a m a s l i k , y u z i g a s u v s e p m a s l i k , n a s h a t i r
v a p i y o z h i d l a t m a s l i k k e r a k .
E p ile p s iy a b ila n k a s a ll a n g a n b e m o r l a r n i n g u y id a te z y o r d a m k o 'r s a t i s h
u c h u n d o r i v o s ita la r i b o 'l i s h i k e r a k . M a s a l a n , r e la n iu m ( v a liu m , s ib a z o n ) , 
m a g n iy s u lf a t v a h .k . X u r u j p a y t i d a 2 m l r e l a n i u m n i m u s h a k o r a s i g a
e h t i y o t k o r l i k b ila n y u b o r is h m u m k i n .
B e m o r d u s h y o k i v a n n a q a b u l q i l g a n i d a , e s h i k n i i c h k a r i d a n
b e k i t m a s l i g i , i s s i q y o k i o ' t a s o v u q d u s h q a b u l q i l m a s l i g i k e r a k ,
s a u n a l a r g a b o r m a s l i g i , u z o q v a q t v a n n a d a q o l i b k e t m a s l i g i z a r u r .
F i z i o t e r a p e v t i k m u o l a j a l a r o 't k a z i s h h a m m u m k i n e m a s . T a n d i r d a n o n
y o p is h , o lo v y o n i d a k a t t a q o z o n l a r d a o v q a t t a y y o r l a s h , d o i m o o ' t k i r
n a r s a l a r b i l a n i s h l a s h d a n e h t i y o t b o ' l i s h , i s h x o n a s i d a d o i m i y
is h l o v c h i l a r d a n b i r - i k k i t a s i k a s a l l i k d a n x a b a r d o r b o 'l i s h i lo z im , u z o q
x i z m a t s a f a r l a r i g a y o l g 'i z b o r m a g a n i v a m e h m o n x o n a l a r d a y o l g 'i z
y o t m a g a n i m a ’q u l.