Psixologik trening

Rolli o’yinlarni o’tkazish qoidalari. Qoidalar nafaqat o’yinga, shuningdek, uning yakunlarini muhokama qilishga ham tegishlidir. O’yin qoidalari o’yinning mazmunidan kelib chiqqan holda ishlanadi. Bunda o’yindagi o’zaro munosabatlar va tajriba almashishga katta ahamiyat berish zaryr.

1. 
   O’yinda qatnashayotgan har bir ishtirokchi o’zi va o’zgalar bilan samimiy munosabatda bolishi, taklif qilingan rolga ma’suliyat bilan yondoshishi zarur.
   
2. 
   Tajribalarni o’rtoqlashayotgan ishtirokchilarning fikri treningning fikriga mos kelmagan holda ham trener ularning nuqtai – nazarini hurmat qilishi zarur. Shuning uchun ham hamma bir-birini fikrini bo’lmasdan, diqqat bilan eshitib boshqa ishtirokchilarning o’yin jarayonida nimalarni his qilganini tushunishga harakat qilish zarur.
   
3. 
   Muhokamada barcha ishtirokchilar o’z kechinma va hissiyotlari haqida gapirishi, boshqalarning xatti – harakatini tahlil qilmasligi shart. Ularning fikrini tajribasini o’zidan eshitgan ma’qul.
   

Rolli o’yinlar foydali usul bo’lishi bilan birga uni o’zlashtirish qiyinroqdir.
Quyidagi tavsiyalar bu usulning foydaliligini oshirishga yordam beradi:
Treningni dastlabki kunlarida o’yinga ko’ngilli, sergap va faol ishtirokchilarni tanlab olish lozim;
Trenerning o’zi ham bosh ro’llarda birini ijro etishi maqsadga muvofiqdir;
Ishtirokchilarga qaysi yo’nalish bo’yicha haharakat qilishlari lozimligini tushuntirish yoki ularning ishini boshlab olishlari uchun birorta ssenariy taklif etish kerak;
Ishtirokchilarga instruksiya berishda “rekvizit”lar – shliyapa, ismlar yozilgan kartochka pariklar va h.xakozalardan foydalanish mumkinligi ekanligini;
Trener imkon bo’lsa, vaziyatni yumor bilan to’ldirishga harakat qilishi lozim;
Butun guruhni juftliklarga bo’lib tashlash va ha bir juftlik hayotiy vaziyatlardan kelib chiqib, ma’lum bir sahnani (ota – o’gil kabi) rollar ijro etishni so’rash kerak. Shu tarda butun guruh oilada mavjud bo’lgan xijolatchilik, bir – biridan uyalish kabilar yo’qoladi.
Psixodramma usuli Y.L.Moreno tomonidan ishlab chiqilgan bo‘lib, guruhiy psixoterapiiyaning turlaridan biridir. Psixodramma sahnalashtirilgan tomosha shaklida o‘tkaziladi. Mijozlar uchun og‘riqli va muammoli bolgan vaziyatlar sahnalashtiriladi. Qatnashchilar bu vaziyatlarda o‘zining yoki boshqa kimsaning rolini ijro etadilar. Ba o’zida sahnalashtirilgan muammoli vaziyatni tomoshabin sifatida kuzatadilar. Rolli o‘yindan keyin mijozlar ruhan yengil tortib, o‘zlarini yaxshiroq anglay boshlashadi, muloqot ko‘nikma va malakalarini egallab borishadi. Psixodrammada qollaniluvchi asosiy texnikalar quyidagilardan iborat: Rol almashtirish texnikasi. Psixolog ishtirokchidan qadrli insonining o‘rnida o‘zini tasavvur etishni, uning xulq-atvori, xatti- harakatlari va so‘zlarini takrorlashni so‘raydi. Bu vaziyat insonning atrofidagi odamlarni yanada chuqurroq tushunishiga yordam beradi, uning empatiya qobiliyati kuchayib,
odam o‘zini real idrok qilishga erishadi.
Nusxa olish. Bunda psixolog yoki boshqa ishtirokchilardan tayinlangan yordamchi “Men” ishtirokchining ayta olmaydigan ichki hissiyotlarini chiqarib beradi.
“Oyna” texnikasi. Ishtirokchi o‘z tuyg‘ularini so‘z yoki xatti- harakat orqali namoyon eta olmaganida, yordamchi “Men” sahnada uning rolini ijro etadi. Uning tuyg‘ularini va xatti-harakatlarini xuddi unikidek tasvirlashi kerakki, ishtirokchi o‘zini oynada ko’rayotgandek tasavvur qilishi lozim.
“Kelajakni loyihalash”. Bunda ishtirokchiga kelajakdagi o‘z xulq- atvorini tasvirlash imkoniyati beriladi.