Psixologik trening asoslari

Nazorat uchun savollar 
1.Shaxs va shaxs barkamolligi haqida tushuncha bering? 
 2.Shaxsni rivojlantirish treninglarining tarixi haqida tushuncha? 
3.Shaxsni 
rivojlantirish 
treninglarining 
mijozlari 
to’g’risida 
tushuncha?
4.Shaxsni rivojlantirish treninglarining asosiy vazifalari?. 
 
 

---

164 
14-Mavzu: STRESSNI BARTARAF ETISH TRENINGLARI 
 
Reja: 
1.
 
Stress tushunchasi. 
2.
 
Stress holati.
3.
 
Stressni bartaraf etish treninglarining turlari.
 4.Stressni bartaraf etish treninglarida qo‘llaniladigan mashq va o 
‘yinlar. 
 
Tayanch tushunchalar: 
Stress, stress holati, antistress, kayfiyat, distress, 
sistematik stress va psixik stress, frustratsiya, vahima – vas-vasa, monotoniya, 
zerikish, stress profilaktikasi va korreksiyasi.
 
 
Vujud ruhning amriga moyildir 
Abu Ali ibn Sino) 
1.Stress tushunchasi. 
Bugungi ozgaruvchan dunyoda
 
kishilarni tezda 
o’zgaruvchan harakat qilish zarurati, fan – texnika va axborotlar asrida 
informatsiyalarni haddan oshiq ko’payib ketishi, ehtiyojlarning haddan ortiq 
oshib ketishi, shaxslaaro munosabatlarda yuzaga kelayotgan ko’plab negativ 
kabi holatlar kishilar o’rtasida psixoemotsional zo’riqishlarning vujudga 
kelishiga sabab bo’layotganligi hech kimga sir emaski, ular stress omillariga 
aylangan. Shu sababli, bugungi kunda, tashkilotni rivojlantirish bilan bog'liq 
masalalar, mijoz bilan samarali muloqot ko'nikmalariga ega xodimlarni 
tayyorlash bilan bir qatorda, trening ishtirokchilari: “Qanday qilib ishdagi 
stressdan qutilish kerak? Dam olish kunlari va ish haftasidagi stressni qanday 
engillashtirish mumkin? Ishda va uyda stress o'tkazgichlarga qanday qarshi 
turish kerak? Sog'liqni qanday yaxshilash mumkin? Qanday qilib hayotni to'liq 
va shaxsni uyg'un holga keltirish mumkin? ” kabi savollar ko’plab tug’ilmoqda.
Zamonaviy psixologiyada trening deganda "shaxsning kasbiy va shaxsiy 
xususiyatini uyg'unlashtirish maqsadida shaxs, guruh va tashkilotning 
psixologik hodisalarida sun’iy o'zgarishning ko'p funktsional usuli" tushuniladi. 
Huddi shunday stresslar bilan bog’liq: oilaviy munosabatlarda, tashkilotlarda ish 
bilan bog’liq stresslarni oldini olish maqsadida, stressga chidamlilikni oshirish, 
ya'ni stressli ta'sirlarga dosh bera olish qobiliyatini faollashtirish kabi 

---

165 
muammolarning echimini topishda stressga qarshi treninglar tashkil qilib 
kelinmoqda. 
Stress o’zi nima ekanligi, uni keltirib chiqaruvchi ob’ektiv va sub’ektiv 
omillarini tahlilini o’rganib, keyingina trening mashg’ulotlarini tashkil qilish 
samarali natijani beradi. 
Kishi idrok etish, xotirlash, xayol surish va fikrlash jarayonlarida faqat 
voqelikni bilib qolmay, balki shu bilan birga, hayotdagi u yoki bu narsalarga, 
qanday bo'lmasin, munosabat bildiradi, unda bularga nisbatan u yoki bu tarzda 
his-tuyg'u paydo bo'ladi. 
Avvalo stressning nimaligi, u qanday vaziyatlarda yuzaga kelishligi 
to’g’risida psixologiya sohasida ko’plab ta’riflar keltirilgan. Jumladan, professor 
E. G’.G‘ozievning “Umumiy psixologiya” kitobida yozilishicha, stress-og‘ir 
jismoniy va murakkab aqliy yuklamalar, ishlarning me‘yoridan oshib, ketib 
xavfli vaziyatlar tug‘ilganida, zaruriy chora-tadbirlarni zudlik bilan topishga 
intilganda vujudga keladigan hissiy zo‘riqishlar sifatida ko‘rsatiladi.( E. 
G’.G‘ozievning “Umumiy psixologiya” 2008) Mana shunday sharoitlar va 
vaziyatlarning barchasini biron bir emotsiya turi ro’yobga chiqaradi. Stress 
emotsional holatining paydo bo’lishi hamda kechishining psixologik 
xususiyatlarini aniqlash nafaqat uchuvchilar, kosmonavtlar, dispetcherlar 
(inglizcha dispatcher ishlab chiqarishni muvofiqlashtiruvchi ma’nosini 
anglatadi) uchun, balki sudyalar, korxona rahbari, ta’lim tizimi xodimlari uchun 
alohida ijtimoiy psixologik ahamiyat kasb etadi.